9
Yesusi yuni enondo ungu te pea nimbendo: “Nane enondo paa sike nimbu sikirumu: Eno ya angilkimilimenga mare ou kolou naa kolangi Pulu Yemo ye nomi kingimu omba,* bokumunge alsena anjokondo “20. kingdom”. enge nimbe molopa, melema kinie yemboma kinie pali nokomba ombá kanonge.” nirimu. Ya 9:2-7 molemo mele aku ulumundu nirimunje.
9:2-13 Yesusinge Kalumu Te Lupe ALierimu Temanemo Mateyu 17:1-13, LLuku 9:28-36.
Yesusini ⸤yu lombili andolimendo aku sipe nimbe sirimu kinie⸥§ ungu pulu te Mateyu 17:1*. pe koro te omba purumu kinie Pita keme Jemisi keme Jono keme eno lipe meli pupe mulú* ungu pulu te Mateyu 17:1**. paa olandopa polorumu tenga ola purumu. ‘Olio oliolio mindi molamili.’ nimbe eno akune lipe memba purumu. Akune puringi kinie eno kanoko molangi yunge kangimu alowa tepa, yu pakorumu mulumbalema ena tondolo topa mongo paa takele telemo mele aku sipe paa kake terimu. Ya mana yembo tene wale pakoli te sopone kulumiye topa kake tendemba mele kapola molo. ⸤Yunge mulumbalema kake terimu mele paa olandopa.⸥ Yu aku sipe molopili, ⸤Juda yembomanga koronga-ou moloringili ye awili talo,⸥ Illainja kinie Mosisiselo ongolo Yesusi kinie ungu ningulu mona angilieringili kanoringi.
Kanu kinie Pitane Yesusindu nimbendo: “Rapai, ungu pulumu Ungu Mane Silimu Jono 1:38*. olio ya molopamolo peanga lepamo. Olione ulke takaye yepoko takondamili. Te nunge, te Mosisinge, te Illainjanga takondamili.” nirimu. (Nalo aku nirimumu eno pipilini paa koloringi kulu yuni nimbé mele naa pilipe ungu te walu nirimu.)
Kanu kinie kupe te omba eno aki torumu kinie kupena suku ungu te wendo ombalie nimbendo: “I yemo nanga konopu mondolio Malomo. Yuni ungu nimbéma pilku liengi.” nirimu. Pe walsikele, eno mongo male-male teko kanokolie yeselo altoko naa kanoringi. Yesusi yu mindi eno-kinie molorumu kanoringi.
Mulu polorumumunge manie onge oringi kinie Yesusini eno mane sipelie nimbendo: “Enone kinié kanongi mele isili-ou yembo teluri kepe ningu naa siengi. Pe mindi, Manie Omba Mana Ye A Lierimu Yemo bokumunge alsena anjokondo “32:3. Pikinini Bilong Man”. kolopalie altopa lomboropa ola molomba kinie temanemo toko anjo siengi. Ou molo!” nirimu. 10 Aku nirimu kinie eno yunge ungumu pilku liku ou anjo naa niringi nalo “yu “kolopolie altopo lomboropo ola molombo.” nikimu ungu kanumunge pulumu nambolka ulurindu nikimunje?” ningu eno enono kerepale niringi.
11 Kanu kinie yu lombili andolimene ⸤yu sike molorumu mele ningu kanokolie⸥ yundu walsiku pilkulie ningendo: “⸤Pulu Yemone ‘olio nokopa kondopa lipe tapondomba.’ nimbe mako torumu ye nomi Kirasimu nuliemo⸥ Pulu Yemonga ungu manemanga pulume pilku mane silimele yemane “I llainja ⸤kelepa⸥ kumbi lepa ombá. ⸤Ye nomi Kirasimu pe akilipe ombá.⸥” nilimele akumu nambemune nilimeleye? ⸤Illainja kelepa naa opili nu koronga orunu moleno kanumu.⸥” niringi.
12 Yesusini topondopa nimbendo: “ “I llainja ⸤kelepa⸥ kumbi lepa ombalie melema pali tepa mimi temba.” nilimele kanumu sike nilimele. Aku liemo Manie Omba Mana Ye A Lierimu Yemo kanoko keri kanoko mindili liku singe mele ⸤Pulu Yemonga⸥ bokune nambemune imbi toringi molemoye? 13 Nalo ⸤akumunge ungu te pea nimbu sikiru.⸥ Pilieme! Illainja koronga orumu. Yu orumu kinie ⸤kanu yemane yu kanoko imbi naa siku⸥ ‘Yu we-yere.’ konopu lekolie ‘yu-kinie temolo.’ ningu pilieringi ulume pali teringi.§ No Lindeli Jonondo nirimu kanumu, ungu pulu mare Mateyu 9:10-13. Yu-kinie aku siku tenge mele ou bokune imbi toringi molemola.” nirimu.
9:14-29 Yesusini Kuru Te Makororumu Temanemo* Mateyu 17:14-21, LLuku 9:37-42.
14 ⸤Yesusi kinie yu lombili andoli ye yepoko kinie⸥ eno yu lombili andoli ye wema moloringine yando ongo, yembo paa awisili akune kakapu teko maku toko moloringi kanoringi. Pulu Yemonga ungu manemanga pulume pilku mane siringi yemane bokumunge alsena anjokondo “41. saveman”. Yesusi lombili andoli ye wema kinie ungu ningu, ungu mare walsiku pilku moloringi kanoringila. 15 Yesusi orumu kinie kanokolie kanu maku toko moloringi yemboma suru awili teko ningu yu orumune lkisiku ongo yundu “⸤Awilimu,⸥ nu okonoye?” niringi.
16 Kanu kinie yuni enondo “Enone ungu nambolka ungumu kerepale nikimiliye?” nimbe walserimu kinie
17 kanu maku toko moloringi yembomanga ye tene topondopa yundu nimbendo: “Ungu Mane Silimu, nanga kangomo, kuru te yunge konopune molemomonga ungu manda naa nilimo-na nu molonu ⸤konopu lepolie⸥ membo ondu. 18 Kurumuni kangomo wale marenga ambolopalie yu topa manie mundulimo kinie yu kuru kopari topa, apoupu memba, ungú kilkiyé lipe telemo. Nu lombili andolimendo aku temanemo topo sipu enone kanu kurumu ‘Makorangi.’ nimbu mawa tendu nalo eno manda naa tengi.” nirimu.
19 Aku nirimu kinie pilipelie Yesusini yemboma ⸤iri topalie⸥ nimbendo: “Kinié molemele yemboma eno ⸤‘Pulu Yemone ulume sike manda temba.’ ningu⸥ tondolo munduku naa pilku molemele yemboma, na eno-kinie molopo, wale nambepo mane sipu ulu mare lipu ora simbokinie mimi siku pilingeye? ⸤Na eno-kinie siye tekemo.⸥” nimbelie
“Na moliona kangomo mengo waa.” nirimu kinie
20 kangomo yu molorumune mengo oringi. Mengo oringi kinie ⸤kangomonga konopune molorumu⸥ kurumuni Yesusi kanopalie kangomo topa manie mundorumu kinie kangomo kimbu kime peue mundupe apoupu merimu.
21 Aku terimu kinie kanopalie Yesusini kangomonga lapa walsipelie nimbendo: “Kangomo ikurumu tewale pulu polorumuye?” nirimu.
Lapane nimbendo: “Yu kokele anumuni merimu kinie aku sipe terimu. 22 Wale awisili yu kopari topa tepena topa mundupe, nona topa mundupe telemo kene nuni manda liku tapondonu liemo olio kondo kolko liku tapondou.” nirimu.
23 Yesusini nimbendo: “Nuni nambemune “Manda liku tapondoni molo moloye?” nikinuye? ‘Nane nu manda lipe tapondomba.’ ningu tondolo munduku pilienu liemo bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”. ulume pali sike wendo ombá.” nirimu.
24 Yesusini aku nirimu kinie pilipelie kangomonga lapane tondolo ru nimbelie nimbendo: “Nane ‘sike nuni liku tapondoni.’ nimbu pilkiru nalo ‘Sike.’ nimbu pilkiru ungumu tondolo mundupu ambolombo mele manda naa tekemo kene ‘Sike.’ nimbu pilkiru mele ‘tondolo pupili.’ ningu liku tapondani.” nirimu.
25 ⸤Kanu kinie⸥ yemboma lkisiku sukundu sukundu kanonge onge oringi kanopalie Yesusini kurumu iri topalie nimbendo: “Kere pipi siku, komu pipi siku teleno kurumu, kangomonga konopune ongo wendo puku, altoko paa naa ongo molani. Kamu pu!” nirimu kinie 26 kurumuni kangomo tondolo topa manie mundorumu kinie yu kimbu kime peue mundorumu kinie kurumu kalle nimbe yunge konopune wendo orumu. Kanu kinie kangomo yu kolopa lierimu none terimu kanokolie yembo awisilini “Yu kolomu.” niringi. 27 Nalo Yesusini yunge kimu ambolopalie yu ola lsimu kinie ola angilierimu.
28 ⸤Kanu kinie Yesusini kurumu topa makoropa pora sipelie⸥ ulkena sukundu ⸤yu lombili andolime kinie⸥ purumu kinie lombili andolime enone Yesusi pea enono molkolie yu walsiku pilkulie ningendo: “Kuru akumu olione nambemune manda naa makoromuluye?” niringi kinie
29 Yesusini topondopa nimbendo: “I ulumu mele temolondo Pulu Yemo kinie ungu nimbu mawa temolomone mindi manda temolo. We manda naa temolomo.” nirimu.
9:30-33 Yesusini Yu Tonge Kinie Kolopa Lomboropa Ola Molomba Mele Wale Talo Sipe Nirimu Temanemo§ Mateyu 17:22-23, LLuku 9:44-45. Ungu pulu te inie yakondo 8:31.
30-31 ⸤Yesusi kinie yu lombili andolime kinie⸥ eno aku koleamo munduku siye kolko ⸤yemboma moloringi koleama naa puku⸥ kolea Gallilli disiriki sumbi siku ongo punge puringi. Akune punge puringi kinie yu lombili andolime ungu mane silipe purumu kulu ‘Na lombili andolime ungu mane sikiru mele we yembomane naa piliengi kene olio we yembomane naa kanangi, pea naa pamili.’ nimbe yu kinie yu lombili andolime kinie enono kiyengo ningu puringi. ⸤Yu-kinie pe wendo ombá mele⸥ yuni eno ungu mane silipe purumu mele i sipe:
“Manie Omba Mana Ye A Lierimu Yemo ka sikulie ⸤yu tonge⸥ yema anjo singe kinie* Inie anjokondo 14:41. enone yu toko kondonge. Kolopalie wale yepoko sipemonga yu lomboropa ola molomba.” nirimu.
32 Nalo yuni nirimu ungumu pilku sundukulie ‘Iungumunge pulumu nambolkarenje, naa pilkimulu.’ niringi nalo “Nambolka ningu nikinuye?” ningu walsiku pilingendo pipili kolko naa walseringi.
9:33-37 Pulu Yemo Ye Nomi Kingi Molopa Nokolemo Yembomanga Yembo Paa Imbi Olandopa Molemomonga Ungu Te Mateyu 18:1-5, LLuku 9:46-48. Ungu pulu te Jono 13:1-17.
33 ⸤Ongolie⸥ kamu Kapeniame taonona suku oringi.
Molonge ulkena suku puku moloringi kinie Yesusini yu lombili andolime walsipe pilipelie nimbendo: “Eno aulkena ungu nambolkarenga kerepale niliku ongiye?” nirimu. 34 Nalo enone ‘Olionga ye nawe paa olandopa molemoye?’ ningu kerepale ningu kere-kuru lsingi kulu Yesusindu eno niringi mele ningu para singemonga pipili kolkolie molko duma lsingi.
35 Kanu kinie Yesusi yu manie molopalie yu lombili andoli rurepondo “Na moliona waa.” nimbelie nimbendo: “Yembo tene ‘Yembomanga awilimu molambo.’ nimbelie yu we yembomo molopa yembomanga kendemandemo molopili.” nirimu. inie anjokondo 10:43-44. 36 Aku nimbelie ambolango kanga te lipe ⸤yu lombili andolime⸥ angilieringine mondopalie nirimumuni, aku ambolangomo yuni kangulupe enondo nimbendo: 37 “Yembo tene ‘Na Awilimunge yembomo molio.’ nimbe§ bokumunge alsena anjokondo “28. nem”. i ambolangomo mele lipe tapondomba kinie kanu yembomone aku tembamonga na lipe tapondombala. Na lipe tapondomba yembomone na manjipe naa lipe tapondomba. Ambolangomo lipe tapondombamonga kanu yembomo yuni na lipe mundorumu yemo lipe tapondombala.” nirimu.* bokumunge alsena anjokondo “31.4. pikinini - tok bokis”.
9:38-41 Yesusini Nimbendo: “Olio Kinie Opa Pulue Naa Molemele Yemboma ‘Olionga Opa-Lkerayema.’ Niemili.” Nirimu Temanemo LLuku 9:49-50.
38 ⸤Yesusi lombili andoli ye⸥ Jonone Yesusindu nimbendo: “Ungu Mane Silimu, olio kanomulu, ye tene nunge imbimu lepa bokumunge alsena anjokondo “28. nem”. kuru mare yembomanga konopune molongime “Ongo wendo paa!” nimbe topa makoropa molomu kanomulu. Kanopolie yu olio pea tapu topo naa molemolo kene yundu “Nu aku siku naa tei!” nimulu.” nirimu.
39 Aku nirimu kinie pilipelie Yesusini yundu ⸤kanu yemone terimu ulumundu⸥ nimbendo: “Yembo tene nanga imbi lepa ulu tondolo te tepalie yuni kelepa nondopa nando ungu te manda nimbe naa kenjimbe kene enone yundu “Molo!” naa niengi. 40 Yembo te olio kinie opa-puluemo naa molemomo olionga opa-lkerayemo molemo kanumu.” ⸤nirimu.⸥
41 “Nane enondo paa sike nimbu sikirumu: Eno no waka lemba kinie yembo tene ‘Eno Kirasinge yemboma molemele kene no te nangi kolopo siembo.’ nimbe eno te kolopa simu liemo, Kirasinge kongono tendenge yemboma yuni mele kalomba kinie kanu yembomo kepe komu naa sindipe yu konopu lipe mundupe mele kalombala.” nirimu.
9:42-50 Olio Kirasinge Yemboma Kondi Tolemele Ulume Kinie, Olio Ulu Pulu Keri Telemolo Ulume Kinie, Aku Ulumenga Yesusini Mane Sipe Ungu Iko Torumu Temanemo§ Mateyu 18:6-9; 9:42 LLuku 17:1-2; 9:43,47 Mateyu 5:29-30.
42 “Yembo tene i ambolangomonga ⸤mele yembo⸥ te na ‘Sike’ nimbe tondolo mundupe pilimo ambolangomo* ungu pulu te Mateyu 18:6*.
‘Ulu kerime tepili.’ nimbe kondi tombamonga kanu ambolangomo tondolo mundupe pilimo mele mundupe siye kolopa bulu simu liemo ⸤ambolangomo ou kondi naa topili⸥ yu kou paa awili te ungu pulu te Mateyu 18:6**. moko toko nomine lendeko ‘Yu kamu kolo-popili.’ ningu paka toko nomune paa maniekondo mundulimelanje paa papu. ungu pulu te Mateyu 18:6***. Aku siku toko mundulimela kinie yu kolopalie pe yu Pulu Yemonga ambolango tendo ‘Ulu kerime tepili.’ nimbe kondi manda naa tolka. Nalo yu aku siku nomune naa mundulimela kinie yu yemboma kondi tombamonga Pulu Yemone yu mongo awili silke kene enone yu nomune papu paka toko mundulimela.
43-44 “Nunge kiselone ulu pulu keri te temu liemo aku kiselo kari leko lteani. Nu konde mololiku mindi puni koleana§ bokumunge alsena anjokondo “24. laip”. kiselo naa angiliepili puni kinie peangamo. Nunge ki talo we angiliepili nu tepe kolea,
(‘akune Pulu Yemo teko kenjilimele yembomanga korowama kolou naa kolopa
nolipe mindi pulimo,
tepe toko kumundou naa kumundulimele kolea’)* Pilipe konginjeli pelemo yembomane pilkulie, pala () akune sukundu molemo ungumu ‘ou-pulu-pulu bokune naa torumu naa molorumu. Yembo tene lupe pe torumu kene naa molopili.’ ningu pilimele. Kanu ungumu 9:47-48 molemola, ‘Akune sike ou-pulu-pulu bokune torumu molorumu kene akune mindi molopili.’ ningu pilimele.
akune suku toko mundunge kinie kerimu.
45-46 “Molo nunge kimbuselone ulu pulu keri te temu liemo aku kimbuselo kari leko lteani. Nu konde mololiku mindi puni koleana kimbuselo naa angiliepili puni kinie peangamo. Nunge kimbu talo we angiliepili nu tepe kolea,
(‘akune Pulu Yemo teko kenjilimele yembomanga
korowama kolou naa kolopa nolipe mindi pulimo,
tepe toko kumundou naa kumundulimele kolea’)
akune suku toko mundunge kinie kerimu.
47-48 “Molo nunge mongoselone melte kanokolie konopuni ‘liembo.’ ningu pilku ulu pulu keri te tenu liemo aku mongoselo akuku lteani. Nu Pulu Yemo ye nomi kingimu molopa nokolemo koleana bokumunge alsena anjokondo “20. kingdom”. mongoselo naa angiliepili puni kinie peangamo. Mongo talo we angiliepili nu tepe kolea,
‘akune Pulu Yemo teko kenjilimele yembomanga
korowama kolou naa kolopa nolipe mindi pulimo,
tepe toko kumundou naa kumundulimele kolea’ Aisaya 66:24.
akune suku toko mundunge kinie kerimu.
49 “Yembomane Pulu Yemo popo toko kalemele melema singendo ‘Pulu Yemone kanopalie ‘Langi kake telime.’ nimbe kanopili.’ ningu api kusa mundukulie silimele§ ungu pulumu LLipai 2:13, Isikiele 43:24. aku siku mele yemboma molongena tepemo, api kusa mele, yemboma kinie pali wendo ombá.* akumu pali pilipe konginjeli pelemo yembomane Giriki ungune mimi siku kanoko pilkulie ungu pulumu pilkulie tongendo lupe lupe tolemele. Tene ungu pulu te topa, tene te topa, ungu pulu lupe lupe tolemele. 50 Api kusa yu mele peangamo nalo yu songo naa temba kinie ‘Yu kelepa songo tepili.’ ningu ulu te manda telemeleye? Mateyu 5:13. ⸤Api kusa langimenga mundulimele kinie songo telemo aku siku⸥ eno api kusa mele molko yemboma kinie anjo yando konopu telune pupili taka liku molangi.” Kollosi 4:6. nirimu.

*9:1: bokumunge alsena anjokondo “20. kingdom”.

9:1: Ya 9:2-7 molemo mele aku ulumundu nirimunje.

9:1: Mateyu 17:1-13, LLuku 9:28-36.

§9:2: ungu pulu te Mateyu 17:1*.

*9:2: ungu pulu te Mateyu 17:1**.

9:5: ungu pulumu Ungu Mane Silimu Jono 1:38*.

9:9: bokumunge alsena anjokondo “32:3. Pikinini Bilong Man”.

§9:13: No Lindeli Jonondo nirimu kanumu, ungu pulu mare Mateyu 9:10-13.

*9:13: Mateyu 17:14-21, LLuku 9:37-42.

9:14: bokumunge alsena anjokondo “41. saveman”.

9:23: bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”.

§9:29: Mateyu 17:22-23, LLuku 9:44-45. Ungu pulu te inie yakondo 8:31.

*9:30-31: Inie anjokondo 14:41.

9:32: Mateyu 18:1-5, LLuku 9:46-48. Ungu pulu te Jono 13:1-17.

9:35: inie anjokondo 10:43-44.

§9:37: bokumunge alsena anjokondo “28. nem”.

*9:37: bokumunge alsena anjokondo “31.4. pikinini - tok bokis”.

9:37: LLuku 9:49-50.

9:38: bokumunge alsena anjokondo “28. nem”.

§9:41: Mateyu 18:6-9; 9:42 LLuku 17:1-2; 9:43,47 Mateyu 5:29-30.

*9:42: ungu pulu te Mateyu 18:6*.

9:42: ungu pulu te Mateyu 18:6**.

9:42: ungu pulu te Mateyu 18:6***.

§9:43-44: bokumunge alsena anjokondo “24. laip”.

*9:43-44: Pilipe konginjeli pelemo yembomane pilkulie, pala () akune sukundu molemo ungumu ‘ou-pulu-pulu bokune naa torumu naa molorumu. Yembo tene lupe pe torumu kene naa molopili.’ ningu pilimele. Kanu ungumu 9:47-48 molemola, ‘Akune sike ou-pulu-pulu bokune torumu molorumu kene akune mindi molopili.’ ningu pilimele.

9:47-48: bokumunge alsena anjokondo “20. kingdom”.

9:47-48: Aisaya 66:24.

§9:49: ungu pulumu LLipai 2:13, Isikiele 43:24.

*9:49: akumu pali pilipe konginjeli pelemo yembomane Giriki ungune mimi siku kanoko pilkulie ungu pulumu pilkulie tongendo lupe lupe tolemele. Tene ungu pulu te topa, tene te topa, ungu pulu lupe lupe tolemele.

9:50: Mateyu 5:13.

9:50: Kollosi 4:6.