13
13:1-25 Pep Topa Sirimu Yemone Kamu Torumu Ungu Pokore
13:1-6 Olio Anjo Yando Yembo Lupema Konopu Paa Mondamili Ungu Te
⸤Tenge kinie Pulu Yemone kanopa peanga kanomba ungu mare kamu niembo.⸥ Eno Kirasinge yemboma ‘Nanga angenupili’ ningu konopu anjo yando mondoko molaa. ⸤Konopu mondokolie i siku teangi:⸥ Kolea sulune ⸤Kirasinge⸥ yembo ponenge mare onge kinie munduku siye naa kolko enonga ulkendo mengo pangi. Ou yembo marene aku teringi kinie ‘We yembo mare nokokomolo.’ konopu lieringi nalo mulu koleana angelloma nokoringi*Akumunge temane mare Ou Pulu Pulu 18, 19:1-3, Nokoli Yema 13:15-21. kene ⸤aku siku teaa⸥. Kirasinge yembo ka ulkena pelemelema eno we molemele yembomane ‘Olio eno kinie pea ka ulkena pelemelanje ‘Olionga yembomane olio ongo nokangi.’ nimbu pilimela.’ ningu pilkulie kanu ka ulkena pelemele yemboma kondo kolko nokaa. Enonga opa puluemane enonga yembo mare teko kenjinge kinie eno we molemelemane ‘Opa puluemane olio aku siku teko kenjilimela mele eno teko kenjikimili.’ ningu pilku kondo kolko nokaa.
Amboma ye puku yema ambo liku telemele mele ‘akumu paa peanga’ ningu pilku molangi. Ambo yema enono telune peangi. Ambo ye pulime kinie ye ambo lilime kinie wa ulu pulu keri telemelema Pulu Yemone apurupe mindili lipe simbe kene ambo yeselo enono telune peangi.
5-6 Kou monema kanoko yama naa mengo molaa. Pulu Yemone nimbendo:
“Nane eno paa mundupu siye naa kolopo
anjo paa naa pumbo.
‘Eno enono molangi naa nokombo.’ paa naa nimbo.”Ungu Manema 31:6; ungu pulu te Mateyu 28:20 ekendo.
nirimu. Aku nirimumunge pilipulie
“Awilimu nanga lipe tapondolimu;
na mini-wale naa mundumbo.
Yembo tene na-kinie
nambolka ulu keri te manda tembaye?”Konana 118:6(-7); ungu pulu te Mateyu 10:17-31, te Jono 16:33.
nimbu manda tondolo mundupu pilimolo kene mele nosilimelema ‘Manda nosilimolo.’ ningu pilku molaa.
13:7-17 Olio Ou Nokoringi Yema Kinie, Kinié Nokolemele Yema Kinie Enonga Ungumu Taka Lipu Pilipu Molopo, Yesusi Mundupu Siye Naa Kolamili Ungu Te
Eno ⸤Kirasinge yemboma,⸥ eno ou nokoringi tapu yemane ou pulu pulu Pulu Yemonga ungu ningu siringi yema pilku molaa. Kanu yema molkolie koloringi mele pilkulie ‘⸤Pulu Yemone lipe yando mundorumu ye nomi Kirasimu yu⸥ sike. ⸤Yuni sike olio lipe tapondolemo tapondomba.⸥’ ningu tondolo munduku pilku moloringi mele§bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”. pilkulie aku siku manda manjiku teko molangi. Yesusi Kirasi ou molorumu mele kinié kepe aku sipe we molemo, pe alieli alowa naa tepa aku sipe molopa mindi pumbe kanumu.*13:7-8selo liku tere leko kambu toyo. Enonga ou koloringi tapu yemane eno mane singendo Yesusini tenderimu mele kinie molorumu mele kinie tendelemo mele kinie ningu siringi mele kinié kepe pe pe kepe yu aku sipe molemo molomba; tenderimu mele tendelemo tendembala. Ou tapu yema lipe tapondorumu mele kinié kepe eno lipe tapondomba. Aku sipe nimbe nirimunje. Akumunge ⸤enonga ou tapu yemane mane siringi mele munduku siye naa kolkolie ningemone, ungu mane oume pilku Pulu Yemo popo tolemele yemane⸥ kolo toko ungu lupe lupe ningu mane silimelema naa piliengi! ‘Aku ungumene olio Kirasinge sike yemboma molomolo aulkemo ‘munduku siye kolangi.’ nimbé.’ ningu pilku aku ungume komu naa tendeko molaa. Pulu Yemone olio we kondo kolemo ulumuni olionga konopume tepa tondolo mundundulimo kinie papu. ⸤Ye marene ungu mane sikulie⸥ ‘Eno ‘Pulu Yemo-kinie kapola kapola molamili.’ ningu langi isipe isipema nangi.’ nilimele ungu manema pilkulie langi ‘Nangi.’ nilimelema nongi liemo aku tenge ulumuni enonga konopume tepa tondolo naa mundundumbe. Aku ungu manema pilkulie aku langime nolemele yemboma aku langimene uluri naa telemo.Langimundu Kollosi 2:16* ungu mare molemola.
10 Ou Pulu Yemone ‘na popo toko sele ulkena suku kongi melema kalaa.’ nirimu mele pilkulie Pulu Yemo popo toko kongi melema kalko silimele yembomane olio ⸤Kirasinge yemboma⸥ ne Pulu Yemo popo tolemolo mele tapu toko manda pea naa tenge.Ou-Korini 9:13, 10:18 molemo ungumu telu sipe nalo ungu pulumu lupe.
11 ⸤Ou sele ulkena teringi mele pilipelie aku sipe mele tembando⸥ Pulu Yemo popo tondoli ye awili olandopamone§bokumunge alsena anjokondo “34. pris- 34.3. hetpris”. ‘Pulu Yemone yembomanga ulu pulu kerime kanopa siye kolopili.’ nimbe kongi tenga mememo kolopa meli suluminia paa kake teline suku memba pupe ⸤Pulu Yemo⸥ sirimu, nalo aku kongimu yembo molko peringi koleamo munduku siye kolko ulsu meli puku ‘Tepene nopili.’ ningu kaloringi. 12 Ou aku siku teringimunge Yesusi kepe ‘yunge mememone Pulu Yemone yemboma kanopa ‘kake telime’ nimbe kanopili.’ nimbe yembo molko peringi kolea awilimunge pala*Giriki ungune “pala kune ulsukundu” nimbe molemo. Umbu-ungune ‘ “pala kere-pulu ulsukundu” molopili.’ nilimela nalo ‘ “kere-pulu” pilkulie ungu pulumu pilku sundunge.’ nimbulie naa torumulu. Inie nondopa 13:11,13selo ungu pulu sikemo molemo. ulsukundu mindili norumu.We walema kongi toko kaloringime yembo moloringi kolea ulsukundu naa mengo puringi. Ponie tenga tenga walsikele mindi ‘yembomanga pali ulu pulu kerime manie pupili’ ningu Pulu Yemo popo tondoli ye awili olandopamane ya nikimu mele teringi. LLipai 16 pali kanoko, akune 16:27 mimi siku kanani. Inie yakondo Ipuru 9:7-14 akumunge ungu te molemola. Jono 19:17 kananila. 13 Akumunge Yesusi pala ulsukundu molemona lombili ulsu pupu ‘yu teko pipili kondoringiinie yakondo 10:33, 11:26; Konana 89:50-51, Gallesia 3:13. mele olio kepe yu pea teko pipili kondangi tapu topo molamili.’ nimbu akune pamili.§‘Ungu pulumu sumbi siku piliengi!’ nimbu isipu mele tolemelala: Akumunge eno Pulu Yemo ou popo toko kaloringi mele mundupu siye kolopo, ‘Yesusi ‘olionga nimbe popo torumu yemo’ molemona pamili.’ nimbu yu lombili pupu yu pipili lsimu mele pipili limolo pamolo. 14 Ya mana olionga kolea lepa mindi pumbe kolea te naa lemo, kolea te pe wendo ombámo*inie yakondo 11:10,14,16. nokopo molemolo akumunge ⸤Pulu Yemo popo toli ulu oume mundupu siye kolopo ‘teko pipili kondongi liemo uluri molo.’ nimbu Yesusi lombili pamili⸥.
15 ‘Yesusi ⸤olionga kolo wangopa kolondorumu; yuni yuyu olionga Pulu Yemo popo tondopa sirimu⸥ kene’ pilipu, ‘Aku sipe terimumunge Pulu Yemo molemona manda pumolo.’ nimbu pilipulie ‘Pulu Yemo popo topo melte kalopo siemili.’ nimbuRomo 5:10. Pulu Yemo alieli kapi nimbu molamili. ‘Pulu Yemo paa awili olandopamo.’ nimbu yu popo tomolondo olionga keremane yu alieli kapi niemili. 16 ⸤‘Pulu Yemo popo tamili.’ ningulie i siku mele teangila:⸥ ‘Yemboma tepo kondamili.’ ningu liku tapondoko, mele molo tomba yemboma enonga mele mare moke teko siengi. Pulu Yemo popo tongendo aku siku telemele ulume yuni kanopa peanga kanopa konopu silimo kene komu naa sindiku aku siku teko molaa.
17 Enonga nokoli yemaneInie yakondo 13:7 yema mele nalo 13:7 ye nokolime koloringi, 13:17 ye nokolime eno-kinie pea we moloringi. “Teaa.” nilimele mele pilku liku teko taka liku molayo. Kanu yemane ‘pe Pulu Yemo kongono telemolo mele nimbu simolo kinie “Teko kondoringi.” nipili.’ ningu pilku ‘eno molko kondangi.’ ningu nokolemele. Akumunge enonga ninge ungume pilku liku, ‘Olio aku sipu kongono temolo kinie olionga nokoli yema konopu siku konopu umbune naa pepili olio nokangi.’ ningu enone “Teaa.” ninge mele teko molaa. Enone enonga nokoli yemanga ungume pilku liku naa teko anjo pungi liemo nokoli yema konopune umbune te pemba§Sipisipi te manie purumu kinie tapu yemone kondo kolorumu mele LLuku 15:1-7 kanoi. aku ulumuni eno manda naa lipe tapondomba kene aku teangi.
13:18-21 I Pep Torumu Yemone Nimbendo: “ ‘Pulu Yemone Na Lipe Tapondopili.’ Ningu Yu-Kinie Nanga Mawa Tendangi. Pulu Yemone ‘Eno Molko Kondangi.’ Nipili.” Nirimu Ungu Pokore
18 Pulu Yemone olio lipe tapondopili mawa tendangi. Olio konopuni pilipulie ‘ulu te tepo kenjilimolo.’ nimbu naa pilipu, ‘Olio alieli sumbi sipu andamili.’ nimbu pilipu molemolomonga ⸤enone aku siku Pulu Yemo olionga mawa tendenge kinie pilimbe⸥. 19 Ungu te pea eno tondolo mundupu mawa tekerola. Pulu Yemo-kinie ungu ningulie na eno molemelena paa nondopo kelepo wambo kene ‘Pulu Yemone na lipe tapondopili.’ ningu mawa tendangila.
20-21 ⸤Kinié Pulu Yemo-kinie enonga mawa tendambo:⸥ ‘Konopu pe nipili taka liku molangi.’ nilimo Pulu Yemone enone tenge kinie kanopa peanga kanomba ulume manda tenge tondolo paa peangama sipili. Yu olionga Awili Yesusi kolorumu kinie Pulu Yemone yunge yemboma-kinie ungu konde nimbe panjipe mi lierimu ungumu yunge mememone ‘kamu pepa mindi pupili.’ nirimu kinie ‘kelepa ola molopili.’ nirimu Pulu Yemo. Yesusi Kirasini olio lipe tapondolemo kene Pulu Yemo yu kanopa peanga kanomba ulume Pulu Yemo yuni olio-kinie tepili. Olionga Awili Yesusi yu kongi sipisipimenga tapu ye enge nilimu.*bokumunge alsena anjokondo “44.1. man isave lukautim sipsip”. Yu alieli kapi nimbu imbi lipu ola mundundemili. Aku sipu temolo kinie papu.
13:22-25 Pep Topa Pora Simbendo Torumu Ungumu
22 Angokeme, ‘nane eno ipepá topo sikiru akumu ungu wallo-kolte mindi tokoro kene akune sukundu ‘Teaa.’ nikiru mele siye naa tepili mimi siku pilku molaa.’ nimbu tondolo mundupu mawa tekero.
23 Nane ‘eno piliengi!’ nimbu nikiru: Olionga angenuYembo marene ningendo: Ya angenunge pulumu “pea kongono telemo ye” nilimele. Timoti kinié ka ulkena we naa pelemo, yu ulsu mundoringi. Yu na moliona nondopa omu liemo olto pea eno molemelena ombolo.
24 Eno nokolemele yema kinie Pulu Yemonga yemboma pali kinie “Manda molemeleye?” nindengi. Kolea Italli yembo ya ⸤molkorona oringi⸥ molemelemane eno Ipuru yembo Kirasinge molemelema “Manda molemeleye?” nikimilila.
25 ⸤Pulu Yemone⸥ eno pali we kondo kolopa molopili molangi.
⸤Aku pea nikiru.⸥

*13:2: Akumunge temane mare Ou Pulu Pulu 18, 19:1-3, Nokoli Yema 13:15-21.

13:5-6: Ungu Manema 31:6; ungu pulu te Mateyu 28:20 ekendo.

13:5-6: Konana 118:6(-7); ungu pulu te Mateyu 10:17-31, te Jono 16:33.

§13:7: bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”.

*13:8: 13:7-8selo liku tere leko kambu toyo. Enonga ou koloringi tapu yemane eno mane singendo Yesusini tenderimu mele kinie molorumu mele kinie tendelemo mele kinie ningu siringi mele kinié kepe pe pe kepe yu aku sipe molemo molomba; tenderimu mele tendelemo tendembala. Ou tapu yema lipe tapondorumu mele kinié kepe eno lipe tapondomba. Aku sipe nimbe nirimunje.

13:9: Langimundu Kollosi 2:16* ungu mare molemola.

13:10: Ou-Korini 9:13, 10:18 molemo ungumu telu sipe nalo ungu pulumu lupe.

§13:11: bokumunge alsena anjokondo “34. pris- 34.3. hetpris”.

*13:12: Giriki ungune “pala kune ulsukundu” nimbe molemo. Umbu-ungune ‘ “pala kere-pulu ulsukundu” molopili.’ nilimela nalo ‘ “kere-pulu” pilkulie ungu pulumu pilku sundunge.’ nimbulie naa torumulu. Inie nondopa 13:11,13selo ungu pulu sikemo molemo.

13:12: We walema kongi toko kaloringime yembo moloringi kolea ulsukundu naa mengo puringi. Ponie tenga tenga walsikele mindi ‘yembomanga pali ulu pulu kerime manie pupili’ ningu Pulu Yemo popo tondoli ye awili olandopamane ya nikimu mele teringi. LLipai 16 pali kanoko, akune 16:27 mimi siku kanani. Inie yakondo Ipuru 9:7-14 akumunge ungu te molemola. Jono 19:17 kananila.

13:13: inie yakondo 10:33, 11:26; Konana 89:50-51, Gallesia 3:13.

§13:13: ‘Ungu pulumu sumbi siku piliengi!’ nimbu isipu mele tolemelala: Akumunge eno Pulu Yemo ou popo toko kaloringi mele mundupu siye kolopo, ‘Yesusi ‘olionga nimbe popo torumu yemo’ molemona pamili.’ nimbu yu lombili pupu yu pipili lsimu mele pipili limolo pamolo.

*13:14: inie yakondo 11:10,14,16.

13:15: Romo 5:10.

13:17: Inie yakondo 13:7 yema mele nalo 13:7 ye nokolime koloringi, 13:17 ye nokolime eno-kinie pea we moloringi.

§13:17: Sipisipi te manie purumu kinie tapu yemone kondo kolorumu mele LLuku 15:1-7 kanoi.

*13:20-21: bokumunge alsena anjokondo “44.1. man isave lukautim sipsip”.

13:23: Yembo marene ningendo: Ya angenunge pulumu “pea kongono telemo ye” nilimele.