5
E Isu i Tovo e Huriki 
 (Lukas 6:20-23)  
 1 Ngane e Isu i matai e huriki ri muri vona ri ala kupo, lakea i sike na gagana lolo, i made puru. E huriki a murimuri vona ri valai maia,   2 lakea i vakatubu ni tovo ria, i ta maea,   
 3 *Ais 57:15 “E huriki ri ngaru hateka a Vure ge korimule ria, ri gi vivi,  
a vuhuna a Vure ge habi ne ria a harikianga na hunu.   
 4 *Ais 61:2-3; Kap 7:17“E huriki ri tangi ngane ri gi vivi,  
a vuhuna a Vure ge luke ria.   
 5 *Sng 37:11“E huriki ri vakakiroko mule ria ri gi vivi,  
a vuhuna a malala lobo bara ne ria.   
 6 *Ais 55:1-2“E huriki ri ngaru hateka ni ratena a maki lobo i kamumu na matana Vure ri gi vivi,  
a vuhuna a Vure ge kori kamumu ria.   
 7 “E huriki a bakovi ni dodo ri gi vivi,  
a vuhuna a Vure ge dodo ria.   
 8 “E huriki i malamala a hatene ria ri gi vivi,  
a vuhuna a Vure ge made turane ria.   
 9 “E huriki ri rata e huriki ri valemu, ri gi vivi,  
a vuhuna a Vure ge gale ria e huriki e tuna.   
 10 *1Pe 3:14“E huriki ni vakamadihi vakaroro a vuhuna ri malamala, ri gi vivi,  
a vuhuna a Vure ge habi ne ria a harikianga na hunu.   
 11 *1Pe 4:14“Na tahuna e huriki ri ratapile a rane mua, ri vakamadihi vakaroro mua, ri biu tavula mua a vuhuna mu ramai iau, mu vivi.   12 *2Sto 36:16; Apo 7:52Mu vivi hateka, a vuhuna a Vure ge kona dagi hateka mua meli na hunu. E huriki a propet hosi, ria ranga, e huriki ri vakamadihi ria, a vuhuna ri ramai iau.   
A Sol, a Nipara na Malala 
 (Markus 9:50; Lukas 14:34-35)  
 13 “Mua a sol na malala. Pali a sol, ge lobo a namina, ni gi bole mule tabu navai a namina? Bara ni vuroki, i laho langa vona e huriki, a vuhuna i uka lehona.   
 14 *Ion 8:12; 9:5“Mua a nipara na malala. A tanga meli na kupona i uka ma ge kapiloho.   15 *Mrk 4:21; Luk 8:16; 11:33I uka ma si namia a lam, muri si gi kavitagua na ulo. Bara si ru polomeli na dede ge parai e huriki lobo na ruma.   16 *Epe 5:8-9; 1Pe 2:12I mavonga kunana a naro kamumu ne mua ge parai e huriki a bakovi a ngatavine, ri gi matai, ri gi kavurikea e Tamane mua na hunu.   
A Vinara na Vure 
  17 *Rom 3:31“Naha ni luhoi ga valai ni vakalobo a vinara, a ngava ne huriki a propet. Iau a valai i uka ma ga vakalobo a vinara. A valai ga rata a ngavana vinara, a ngavane huriki a propet ri gi bele muholi.   18 *Luk 16:17; 21:33A taki muholi mua, a hunu a malala bara ru lobo. Pali i uka tara hinere kiroko ni here pololilo na vinara ge lobo, bara i vano i harena na nilobona maki lobo.   19 *Iak 2:10E rei a viri i longotaroa tara ngava kiroko nau, i tovo e huriki ranga ri gi longotaroa, bara ni gale a bakovi tavula na harikianga na hunu. Pali e huriki ri muri mai, ri tovo a ngava lobo nau bara ni gale a bakovi dagi pololilo na harikianga na hunu.   20 A taki mua, a narone mua ge malamala na narone huriki a Pariseo, e huriki a mari na vinara na lotu. Ge uka, i uka ma mu gu dili na harikianga na hunu.   
A Nihinihate 
 (Lukas 12:57-59)  
 21 *Nim 20:13; Vin 5:17“Mu longo pali a vinara tara ne Moses i maea, ‘Naha ni rabalaki a viri. A Vure bara i pelekado e huriki ri rabalaki a viri.’   22 *1Ion 3:15Pali iau a taki mua, e rei a viri i tahatea e turana, a Vure bara i pelekadoa. I muholi, e rei a viri i ratapilea a rane turana bara i pesi na kot ne huriki a Iuda. Pali e rei a viri i ta maea, ‘Ioe a manga,’ bara i puru na kanono na imperno.   
 23 *Mrk 11:25 “I mavonga, na tahuna o habi a nihabi vomu na dede, pali o longovisia e turamu tara i tahoka a ngava vomu,   24 o pe taro vonga na dede a nihabi vomu. O hamule maia e turamu, muru pelekado taro a ngava. Muri o valai o habi a nihabi vomu.   
 25 “Na tahuna a viri i padi virihi ioe na ngava, o toni ni pelekado malaviriri a ngava, na tahuna muru tabana ni laho lakea na kot. Bara i uka, bara i turari ioe lakea na mari ni pelekado. A mari ni pelekado bara i habi ioe na limana tagari, bara ri ru dili ioe na bavi.   26 A taki muholi ioe, i uka ma go pagitala, ge harena na tahuna o koli mule lobo a maki vona.”   
Naha Ni Ngutu 
  27 *Nim 20:14; Vin 5:18 “Mu lohoka vona a vinara i ta maea, ‘Naha ni mole.’   28 Pali iau a taki mua, e rei a viri i ngutu kunana na matana a ngatavine, i rata pali a vilo na molenga na hatena.   29 *Mat 18:9; Mrk 9:47A matamu tara ge rata ioe go rata a rabu hale, o sigi talea, o vurokia. I kamumu a tabeke tara na kakaimu ge velu, pali a kakaimu lobo i uka ma ni gi voro puru na imperno.   30 A limamu tara ge vakaboru ioe na rabu hale, o palakudua o vurokia. I kamumu a tabeke tara na kakaimu ge velu, pali a kakaimu lobo i uka ma ni gi voro puru na imperno.   
Naha Ni Vapile na Parangia 
 (Mateo 19:9; Markus 10:11-12; Lukas 16:18)  
 31 *Vin 24:1-4; Mrk 10:4 “A vinara tara ne Moses mu longoa i maea, ‘E rei a viri i ngaru ni pilea e girihina ge habia vona a raukea na nivapile.’   32 *1Ko 7:10-11Pali iau a taki mua, e rei a bakovi i pile tavulea e girihina, re girihina i uka ma i mole, i ratea ge ratea a naro na molenga. Pali e rei a bakovi i parangi a ngatavine ni pile, a bakovi iea tara i mole.   
Naha Ni Kaba 
  33 *Levi 19:12; Gi 30:2; Vin 23:21 “A ngava tara na vinara mu longoa i maea, ‘Na tahuna o kaba, naha ni pulo tabu a ngavamu. O ramai lobo a ngava o kaba vona ne Bakovi Dagi.’   
 34 *Ais 66:1; Mat 23:22; Iak 5:12“Pali iau a taki mua, naha ni kaba. Naha ni kurahia a Hunu, a vuhuna a hunu a gula hariki na Vure.   35 *Sng 48:2; Ais 66:1Naha ni kurahia a malala, a vuhuna ia a maki a Vure i ru langa a vahana vona. Naha ni kurahia e Ierusalem, a vuhuna ia a vuhutanga na Hariki Dagi.   36 Naha ni kurahia a gimu, a vuhuna o keri go ratea tara vumu ge kato o ge kea.   37 A ngava o taki kunana ge ‘emi,’ e ‘uka.’ A ngava ranga bara o taki, i valai kunana na hanitu.   
Naha Ni Koli a Naro Hale 
 (Lukas 6:29-30)  
 38 *Nim 21:24; Levi 24:20; Vin 19:21 “Mu longoa tara vinara ne Moses i maea, ‘A viri i biputua a ngimu, o koli, o biputua a ngina. A viri ge sigi talea a matamu, o koli, o sigi talea a matana.’   39 Pali iau a taki mua, naha ni gegea a bakovi hale. A viri tara ge ubi a garemu, o tabalahehe, ge ubi ioe na garemu tara.   40 A viri tara ge vakapesi ioe na kot ge bolea a padirodo vomu, o habia vona tabu a varakia vomu.   41 A nugumaheto ge vakuku ioe go laho turana na marava i taku, go kaloho polo a maki vona, o laho turana na marava ge rua.   42 O habi na viri i nongi a maki vomu. Naha ni vakatoku na viri i ngaru ni bole taro vomu ranga maki.   
O Ngaru a Pile Vomu 
 (Lukas 6:27-28,32-36)  
 43 *Levi 19:18 “Mu longo pali a ngava i maea, ‘Mu ngaru e huriki e turane mua, mu marikoi e huriki a pile ne mua.’   44 *Nim 23:4-5; Luk 23:34; Apo 7:60; Rom 12:14,20Pali iau a taki mua, mu ngaru e huriki a pile ne mua, mu vasileki ne huriki ri vakamadihi vakaroro mua.   45 Bara mu rata mavonga, bara ni gale mua e huriki e tune Tamane mua meli na hunu, a vuhuna i ratea a haro i para langa ne huriki lobo: e huriki a bakovi malamala, e huriki a bakovi hale. I habi a vala ne huriki lobo: e huriki a bakovi malamala, e huriki a bakovi hale.   46 Mua bara mu ngaru kunana e huriki ri ngaru mua, a ra maki kamumu mu gu bolea? E huriki a bakovi ni bole a takis, ria ranga ri ngaru kunana e huriki ri ngaru ria.   47 Pali mua, mu gu tagui kunana e huriki e turane mua, a narone mua ge rangi navai a narone huriki ranga? E huriki na uvo, ria ranga ri rata mavonga.   48 *Levi 19:2; Vin 18:13Mu laho malamala liu, a vuhuna e Tamane mua meli na hunu i malamala liu.”