5
E Isu i Tovo e Huriki
(Lukas 6:20-23)
Ngane e Isu i matai e huriki ri muri vona ri ala kupo, lakea i sike na gagana lolo, i made puru. E huriki a murimuri vona ri valai maia, lakea i vakatubu ni tovo ria, i ta maea,
*Ais 57:15 “E huriki ri ngaru hateka a Vure ge korimule ria, ri gi vivi,
a vuhuna a Vure ge habi ne ria a harikianga na hunu.
*Ais 61:2-3; Kap 7:17“E huriki ri tangi ngane ri gi vivi,
a vuhuna a Vure ge luke ria.
*Sng 37:11“E huriki ri vakakiroko mule ria ri gi vivi,
a vuhuna a malala lobo bara ne ria.
*Ais 55:1-2“E huriki ri ngaru hateka ni ratena a maki lobo i kamumu na matana Vure ri gi vivi,
a vuhuna a Vure ge kori kamumu ria.
“E huriki a bakovi ni dodo ri gi vivi,
a vuhuna a Vure ge dodo ria.
“E huriki i malamala a hatene ria ri gi vivi,
a vuhuna a Vure ge made turane ria.
“E huriki ri rata e huriki ri valemu, ri gi vivi,
a vuhuna a Vure ge gale ria e huriki e tuna.
10 *1Pe 3:14“E huriki ni vakamadihi vakaroro a vuhuna ri malamala, ri gi vivi,
a vuhuna a Vure ge habi ne ria a harikianga na hunu.
11 *1Pe 4:14“Na tahuna e huriki ri ratapile a rane mua, ri vakamadihi vakaroro mua, ri biu tavula mua a vuhuna mu ramai iau, mu vivi. 12 *2Sto 36:16; Apo 7:52Mu vivi hateka, a vuhuna a Vure ge kona dagi hateka mua meli na hunu. E huriki a propet hosi, ria ranga, e huriki ri vakamadihi ria, a vuhuna ri ramai iau.
A Sol, a Nipara na Malala
(Markus 9:50; Lukas 14:34-35)
13 “Mua a sol na malala. Pali a sol, ge lobo a namina, ni gi bole mule tabu navai a namina? Bara ni vuroki, i laho langa vona e huriki, a vuhuna i uka lehona.
14 *Ion 8:12; 9:5“Mua a nipara na malala. A tanga meli na kupona i uka ma ge kapiloho. 15 *Mrk 4:21; Luk 8:16; 11:33I uka ma si namia a lam, muri si gi kavitagua na ulo. Bara si ru polomeli na dede ge parai e huriki lobo na ruma. 16 *Epe 5:8-9; 1Pe 2:12I mavonga kunana a naro kamumu ne mua ge parai e huriki a bakovi a ngatavine, ri gi matai, ri gi kavurikea e Tamane mua na hunu.
A Vinara na Vure
17 *Rom 3:31“Naha ni luhoi ga valai ni vakalobo a vinara, a ngava ne huriki a propet. Iau a valai i uka ma ga vakalobo a vinara. A valai ga rata a ngavana vinara, a ngavane huriki a propet ri gi bele muholi. 18 *Luk 16:17; 21:33A taki muholi mua, a hunu a malala bara ru lobo. Pali i uka tara hinere kiroko ni here pololilo na vinara ge lobo, bara i vano i harena na nilobona maki lobo. 19 *Iak 2:10E rei a viri i longotaroa tara ngava kiroko nau, i tovo e huriki ranga ri gi longotaroa, bara ni gale a bakovi tavula na harikianga na hunu. Pali e huriki ri muri mai, ri tovo a ngava lobo nau bara ni gale a bakovi dagi pololilo na harikianga na hunu. 20 A taki mua, a narone mua ge malamala na narone huriki a Pariseo, e huriki a mari na vinara na lotu. Ge uka, i uka ma mu gu dili na harikianga na hunu.
A Nihinihate
(Lukas 12:57-59)
21 *Nim 20:13; Vin 5:17“Mu longo pali a vinara tara ne Moses i maea, ‘Naha ni rabalaki a viri. A Vure bara i pelekado e huriki ri rabalaki a viri.’ 22 *1Ion 3:15Pali iau a taki mua, e rei a viri i tahatea e turana, a Vure bara i pelekadoa. I muholi, e rei a viri i ratapilea a rane turana bara i pesi na kot ne huriki a Iuda. Pali e rei a viri i ta maea, ‘Ioe a manga,’ bara i puru na kanono na imperno.
23 *Mrk 11:25 “I mavonga, na tahuna o habi a nihabi vomu na dede, pali o longovisia e turamu tara i tahoka a ngava vomu, 24 o pe taro vonga na dede a nihabi vomu. O hamule maia e turamu, muru pelekado taro a ngava. Muri o valai o habi a nihabi vomu.
25 “Na tahuna a viri i padi virihi ioe na ngava, o toni ni pelekado malaviriri a ngava, na tahuna muru tabana ni laho lakea na kot. Bara i uka, bara i turari ioe lakea na mari ni pelekado. A mari ni pelekado bara i habi ioe na limana tagari, bara ri ru dili ioe na bavi. 26 A taki muholi ioe, i uka ma go pagitala, ge harena na tahuna o koli mule lobo a maki vona.”
Naha Ni Ngutu
27 *Nim 20:14; Vin 5:18 “Mu lohoka vona a vinara i ta maea, ‘Naha ni mole.’ 28 Pali iau a taki mua, e rei a viri i ngutu kunana na matana a ngatavine, i rata pali a vilo na molenga na hatena. 29 *Mat 18:9; Mrk 9:47A matamu tara ge rata ioe go rata a rabu hale, o sigi talea, o vurokia. I kamumu a tabeke tara na kakaimu ge velu, pali a kakaimu lobo i uka ma ni gi voro puru na imperno. 30 A limamu tara ge vakaboru ioe na rabu hale, o palakudua o vurokia. I kamumu a tabeke tara na kakaimu ge velu, pali a kakaimu lobo i uka ma ni gi voro puru na imperno.
Naha Ni Vapile na Parangia
(Mateo 19:9; Markus 10:11-12; Lukas 16:18)
31 *Vin 24:1-4; Mrk 10:4 “A vinara tara ne Moses mu longoa i maea, ‘E rei a viri i ngaru ni pilea e girihina ge habia vona a raukea na nivapile.’ 32 *1Ko 7:10-11Pali iau a taki mua, e rei a bakovi i pile tavulea e girihina, re girihina i uka ma i mole, i ratea ge ratea a naro na molenga. Pali e rei a bakovi i parangi a ngatavine ni pile, a bakovi iea tara i mole.
Naha Ni Kaba
33 *Levi 19:12; Gi 30:2; Vin 23:21 “A ngava tara na vinara mu longoa i maea, ‘Na tahuna o kaba, naha ni pulo tabu a ngavamu. O ramai lobo a ngava o kaba vona ne Bakovi Dagi.’
34 *Ais 66:1; Mat 23:22; Iak 5:12“Pali iau a taki mua, naha ni kaba. Naha ni kurahia a Hunu, a vuhuna a hunu a gula hariki na Vure. 35 *Sng 48:2; Ais 66:1Naha ni kurahia a malala, a vuhuna ia a maki a Vure i ru langa a vahana vona. Naha ni kurahia e Ierusalem, a vuhuna ia a vuhutanga na Hariki Dagi. 36 Naha ni kurahia a gimu, a vuhuna o keri go ratea tara vumu ge kato o ge kea. 37 A ngava o taki kunana ge ‘emi,’ e ‘uka.’ A ngava ranga bara o taki, i valai kunana na hanitu.
Naha Ni Koli a Naro Hale
(Lukas 6:29-30)
38 *Nim 21:24; Levi 24:20; Vin 19:21 “Mu longoa tara vinara ne Moses i maea, ‘A viri i biputua a ngimu, o koli, o biputua a ngina. A viri ge sigi talea a matamu, o koli, o sigi talea a matana.’ 39 Pali iau a taki mua, naha ni gegea a bakovi hale. A viri tara ge ubi a garemu, o tabalahehe, ge ubi ioe na garemu tara. 40 A viri tara ge vakapesi ioe na kot ge bolea a padirodo vomu, o habia vona tabu a varakia vomu. 41 A nugumaheto ge vakuku ioe go laho turana na marava i taku, go kaloho polo a maki vona, o laho turana na marava ge rua. 42 O habi na viri i nongi a maki vomu. Naha ni vakatoku na viri i ngaru ni bole taro vomu ranga maki.
O Ngaru a Pile Vomu
(Lukas 6:27-28,32-36)
43 *Levi 19:18 “Mu longo pali a ngava i maea, ‘Mu ngaru e huriki e turane mua, mu marikoi e huriki a pile ne mua.’ 44 *Nim 23:4-5; Luk 23:34; Apo 7:60; Rom 12:14,20Pali iau a taki mua, mu ngaru e huriki a pile ne mua, mu vasileki ne huriki ri vakamadihi vakaroro mua. 45 Bara mu rata mavonga, bara ni gale mua e huriki e tune Tamane mua meli na hunu, a vuhuna i ratea a haro i para langa ne huriki lobo: e huriki a bakovi malamala, e huriki a bakovi hale. I habi a vala ne huriki lobo: e huriki a bakovi malamala, e huriki a bakovi hale. 46 Mua bara mu ngaru kunana e huriki ri ngaru mua, a ra maki kamumu mu gu bolea? E huriki a bakovi ni bole a takis, ria ranga ri ngaru kunana e huriki ri ngaru ria. 47 Pali mua, mu gu tagui kunana e huriki e turane mua, a narone mua ge rangi navai a narone huriki ranga? E huriki na uvo, ria ranga ri rata mavonga. 48 *Levi 19:2; Vin 18:13Mu laho malamala liu, a vuhuna e Tamane mua meli na hunu i malamala liu.”

*5:3: Ais 57:15

*5:4: Ais 61:2-3; Kap 7:17

*5:5: Sng 37:11

*5:6: Ais 55:1-2

*5:10: 1Pe 3:14

*5:11: 1Pe 4:14

*5:12: 2Sto 36:16; Apo 7:52

*5:14: Ion 8:12; 9:5

*5:15: Mrk 4:21; Luk 8:16; 11:33

*5:16: Epe 5:8-9; 1Pe 2:12

*5:17: Rom 3:31

*5:18: Luk 16:17; 21:33

*5:19: Iak 2:10

*5:21: Nim 20:13; Vin 5:17

*5:22: 1Ion 3:15

*5:23: Mrk 11:25

*5:27: Nim 20:14; Vin 5:18

*5:29: Mat 18:9; Mrk 9:47

*5:31: Vin 24:1-4; Mrk 10:4

*5:32: 1Ko 7:10-11

*5:33: Levi 19:12; Gi 30:2; Vin 23:21

*5:34: Ais 66:1; Mat 23:22; Iak 5:12

*5:35: Sng 48:2; Ais 66:1

*5:38: Nim 21:24; Levi 24:20; Vin 19:21

*5:43: Levi 19:18

*5:44: Nim 23:4-5; Luk 23:34; Apo 7:60; Rom 12:14,20

*5:48: Levi 19:2; Vin 18:13