12
Nan pi göm gɨpal gau waiö nɨŋnaböl
(Mad 10:26-27)
Pen ñɨn ap, nɨbi bɨ iru yabɨƚ nöp ap magum göm, pen pen cɨro cɨro ñöm nɨbi bɨ rɨmnap ma abö jö ma jö gɨlö nɨŋöl gɨ, Jisas bɨ nɨpe gau kalɨp haga, “Perisi kai pör gɨ naij gɨpal u pi göm, mɨd aij gɨpun, a gɨ gasɨ nɨŋbal. Kale anɨb unbö rö gɨmim rö löp u, kale yɨs kale u nɨŋ aij yabɨƚ gɨmim. Nan pi gɨmim gɨpim gau, hainö waiö lö nɨŋnaböl. Manö agamɨj hag pi gɨpim gau, u rö nöp waiö lö nɨŋnaböl. * Luk 8:17 Pen manö sɨbön yaŋ hagpim u, mailö halö haglö nɨŋnaböl. Manö agamɨj raul mɨgan yaŋ hagpim u, meg magö dap ranöm ram adö laŋ haglö, yag dam ram mɨnöŋ gau ud arnaböl,” a ga.
God nɨp nöp pɨñɨŋ gɨmim
(Mad 10:31)
“Nɨbi bɨ yad gai i, kalöp hagabin, God nɨp cɨg gɨno, hanɨp al paknaböl a gɨmim, pɨñɨŋ gagmim. U yɨharɨŋ hañ romaŋ adö u nöp gɨ naij gɨlö, hij gɨnab. Hainö kale nan ap kalöp göl rö lagnab. Anɨb u, yad kalöp hagabin, kale pɨñɨŋ gɨnɨg, Bɨ kalöp hañ romaŋ al pak löm, hainö kalöp mab ke inab mɨgan yaŋ ud yunɨm rö löp, Bɨ anɨbu nöp pɨñɨŋ gɨmim. Nɨpe nöp Bɨ pɨñɨŋ gep me; nɨp nöp pɨñɨŋ gɨmim.
“Kale nɨŋbim, nɨbi bɨ yaur pro unbö mamɨd u sɨkim göm, mani aɫɨ pro mɨhöp nöp udpal. Yaur pro anɨb gau, God añɨ ap nɨŋagnɨm rö lagöp; magöŋhalö nɨŋöb u nöp mɨdöp. Pen kale nɨbi bɨ gau nan yabɨƚ; yaur gau kale aip adɨp adɨp rö wasö. God nabɨc cög umagö kale u magöŋhalö wö ralöp u me, kale pɨñɨŋ gagmim, gasɨ halö mɨdaimim,” a ga. * Luk 12:24; Ap 27:34
Jisas nɨbi bɨ nɨpe mɨdpim u, nɨbi bɨ gau waiö hagmim
(Mad 10:32-33; 12:32; 10:19-20)
“Kalöp manö nɨŋö hagabin, nɨbi bɨ Jisas lau adö mɨdpun a göm, nɨbi bɨ mɨdpal aŋ au waiö hag hiɨkeinaböl gau, yad kalɨp pen abe nɨbi bɨ gai i yɨp lau adö mɨdpal a gem, God ejol nɨpe mɨdpal aŋ au waiö hag hiɨknabin. Pen nɨbi bɨ Jisas lau adö mɨdagpun a göm, nɨbi bɨ mɨdpal aŋ au waiö hageinaböl u, yad kalɨp pen abe nɨbi bɨ gai i yɨp lau adö mɨdagpal a gem, God ejol nɨpe mɨdpal aŋ au waiö hagnabin.
10 “Bɨ Ñɨ nɨpe nɨp hag jueinaböl u, God nɨŋöm arö gɨnɨg arö gɨnab; pen Ana Uɫ u nɨp hag jueinaböl u, God nɨpe nɨŋöm arö gagnab.
11 “Pen kalöp manö kub hagnɨg göm, ud Juda magum gep ram au, aka gapman bɨ kub mɨdpal aŋ au, aka kiŋ mɨdpal aŋ au, daueinaböl u, pen manö nɨhön u udun hagun a gɨmim, gasɨ iru nɨŋagmim. * Mak 13:11; Luk 21:12-15 12 Urak hagpe nɨŋöl gɨ, magö anɨbu nöp Ana Uɫ nɨpe kalöp gasɨ ñö nɨŋöl gɨ, nɨŋmim hagnabim,” a ga.
Nan iru udun, a gɨmim, gasɨ u nɨŋagmim
13 Nɨbi bɨ iru mɨdeila aŋ anɨb au, bɨ ap Jisas nɨp haga, “Manö hag ñeb bɨ, ne mam yad u nɨp hagö, bapi nan nɨpe ud löm uma gau, nɨme lɨ yɨp böŋ lau ke ñaŋ,” a ga.
14 Hageia, Jisas nɨp pen haga, “Yɨp an hagöp, ‘Bɨ nan ud asɨk ñeb u mɨdaimön,’ a ga nɨŋem nan kalöp gau ud nɨme lɨ ñɨnam?” ö ga. 15 Jisas anɨg hagöm, nɨbi bɨ mɨdeila gau kalɨp haga, “Nɨŋ aij yabɨƚ gɨmim. Nan iru nöp udun a gɨmim, gasɨ u nɨŋagmim. Nan iru udun a gɨmim, gasɨ nɨŋnabim u, mɨd aij gɨmim rö lagnab,” a ga. * 1Di 6:9-10
16 Pen Jisas manö ap kalɨp manö hod rɨköm haga, “Bɨ mani iru mɨdeinab ap, wög adɨŋ nɨpe u, wid magö nan gau iru yabɨƚ nöp mɨdeinab. 17 Gasɨ nɨpe gau nöp ke nɨŋ damöm, ‘Nan ñɨŋeb yad iru nöp mɨdöp gau, ram raul mɨgan mai dap lem, ñɨŋ mɨdeinam?’ ö gɨnab. 18 Pen gasɨ ap nɨŋöm, ‘Ram pro gau rɨb waƚ gɨ yuem, ram kub kub gau nöp gɨ lem, wid magö yad abe, nan yad gau abe magöŋhalö ud ram raul mɨgan anɨb gau dam lɨnabin. 19 Yad anɨg gem, yɨp ke hagnabin, “Bɨ me. Ne nan aij iru yabɨƚ mɨdöp u mɨ iru yabɨƚ nöp mɨdöm pɨs gagnab. Anɨb u, wög ne u arö gɨmön, nan ne anɨb gau nöp ñɨŋöl gɨ, ñɨg ñɨŋöl gɨ, mɨñ mɨñ göl gɨ, gɨ mɨdaimön,” a gɨnabin,’ a gɨnab. 20 Anɨg hagöm gasɨ nɨŋnab, pen God nɨp hagnab, ‘Ne bɨ hauƚ halö yabɨƚ! Mɨñi sɨb aŋ yaŋ nöp umnabön. Nan ne iru nöp gɨ jɨn gɨ lö mɨdöp anɨb gau, an rö ud ñɨŋ mɨdeinab?’ ö gɨnab.
21 “Anɨbu rö me, nɨbi bɨ nan aij gau iru nöp ud magum göm mɨñ mɨñ gɨpal u, pen God amgö ilö nɨpe au kale nɨbi bɨ mög gep rö mɨdpal,” a ga. * Mad 6:19-20
God hanɨp abad mɨdeinab, a gɨmim, gasɨ iru nɨŋagmim
22 Jisas anɨg hagöm, bɨ nɨpe gau kalɨp haga, “Anɨb u, ‘Nan magö gai nɨbö udun ñɨŋ mɨdaiun, waƚɨj gai nɨbö udun yɨm mɨdaiun,’ a gɨmim, gasɨ kub u nɨŋagmim. 23 Nan ñɨŋeb u nan kub wasö. Kamɨŋ mɨdep magö u nan yabɨƚ. Waƚɨj nan gau nan kub wasö. Hañ romaŋ u nan yabɨƚ. 24 Yaur mɨdpal gau nɨŋim. Yaur gau, nɨbi bɨ gɨpal rö, wid wög gɨ yɨmlö, po gö rɨk dauagpal. Wid magö rɨk dap magum gep ram kale ap mɨdagöp. God nöp me nan ñɨŋeb kalɨp ñöb. Nɨpe nan pro gau gasɨ nɨŋöm anɨg göp u, kale nɨhön gɨnɨg hanɨp nɨbi bɨ abad mɨdageinab a gɨmim, gasɨ iru nɨŋbimŋ Yaur gau nan pro; kale nan pro wasö. 25 Pen kale gasɨ iru nɨŋeinabim u, umnɨg gɨnabim ñɨn u arö gɨmim, magö ap halö mɨdeinabim aka? 26 U nan pro, pen kale ke nan pro anɨbu gɨmim rö lagöp. Anɨb u, kale nɨhön gɨnɨg nan yɨharɨŋ adö rɨmnap gasɨ iru nɨŋbim? 27 Nan be gau ranöm, magö pɨlöm pɨpɨƚ yuöp u pen ke waƚɨj göm rɨb adɨk gɨnɨm rö lagöp. God nöp gö, rɨb adɨk aij yabɨƚ gɨmɨdöp. Pen Kiŋ Solomon rɨb adɨk aij yabɨƚ gɨmɨdöp u, gausɨƚ gau rɨb adɨk aij gɨmɨdöp u rö gagmɨdöp. 28 Nan be gau ranöb anɨb gau nan yɨharɨŋ; pör mɨdageinab. Mɨñi rö mɨdöm, rol ruö rɨb gɨ dö gɨ mab laulö innab. God nɨpe nan yɨharɨŋ gau gasɨ nɨŋöm anɨg göp u, kale nɨhön gɨnɨg hanɨp waƚɨj ñagnab a gɨmim, gasɨ iru nɨŋbimŋ Nɨŋ udep magö kale u mɨlö mɨdagöp. 29 Hon nan magö, ñɨg, nan gau gai nɨbö udun ñɨŋun a gɨmim, gasɨ marö u nɨŋagmim. 30 Nɨbi bɨ God nɨp nɨŋagpal gau, gasɨ anɨbu rö nɨŋbal. Pen Nap kale u kalöp hauƚ gagöp; nan kalöp mɨdagöp gau nɨŋöb. 31 Anɨb u pen, God nɨbi bɨ udöm abad mɨdeinab u, hanɨp halö udnɨm a gɨmim, gasɨ añɨ nɨŋmim gɨpe arö me, kalöp abad mɨdöl gɨ, nan anɨb gau kalöp ñɨnab.
Ram mɨnöŋ kumi kabö adö laŋ au nan aij aij ud magum gɨmim
32 “Kaj sipsip bad pro yad gai i, Nap kale u, kalöp udem abad mɨdeinabin a göm nɨŋöb u me, kale pɨñɨŋ gagmim. 33 Nan kale mɨdöp rö gau, sɨkim gɨ mani udmim, nɨbi bɨ nan mɨdagöp gau kalɨp ñɨmim. Anɨg gɨnabim u, mani rin kale papɨƚ gagöm pör pör nöp mɨdeinab; nan aij aij kale kumi kabö adö laŋ au mɨdöm ur gagnab; bɨ si udep apöm si udagnab; sɨpsop nan gau ñɨŋagnab. * Luk 18:22 34 Pen nan aij kale gau mɨnöŋ naböŋ adö iƚ i ud magum geinabim u, hibur gasɨ mɨdmagö kale u u rö nöp mɨnöŋ naböŋ adö iƚ i mɨdeinab. Pen nan aij kale kumi kabö adö laŋ au ud magum geinabim u, hibur gasɨ mɨdmagö kale u u rö nöp anɨb laŋ mɨdeinab.
Gɨjɨn gɨmim mɨdaimim
35 “Anɨb u, waƚɨj kale u söl söl pa jö gɨmim, dip nagɨ pɨg lɨ aij gɨmim, hapö lau lɨmim nɨŋöl gɨ mɨdaimim. * Mad 25:1-13 36 Bɨ wög gɨ ñeb gau hagnaböl, ‘Bɨ kub hon u, bɨ nɨŋeb nɨpe nɨbi udöm aip nan kub ñɨŋ mɨdlö nɨŋöl gɨ, söl ado gɨ aunab,’ a göm, nɨŋ nöp mɨdeinaböl. Bɨ kub kale u ado gɨ apöm, ajöŋ pak gu gu gö, yɨŋɨd hiɨknaböl. Anɨb unbö rö kale anɨg gɨmim. 37 Pen nɨpe ado gɨ apöm, kale nɨŋ mɨdeinaböl u nɨŋöm, kalɨp ud aij yabɨƚ gɨnab. Bɨ kub anɨbu nɨpe ke, waƚɨj nɨpe u söl söl pa jö göm, dip nagɨ pɨg lɨ aij göm, kalɨp hagö, ap nan ñɨŋeb lɨ ñɨŋbal ka u asɨk gɨgabö gɨlö, nɨpe ke nan ñɨŋeb gau dam kalɨp ñɨnab. 38 Pen bɨ kub sɨbön aŋ kub yaŋ aka kɨƚakɨƚ hagnab magö u apöm nɨŋnab, bɨ nɨpe gau uhön hanageinaböl, kalɨp ud aij yabɨƚ gɨnab. 39 Anɨb u, nɨŋim. Nɨbi bɨ ram nap nɨbö gau, bɨ nan si udep bɨ aunab ñɨn u a göm, nɨŋ mɨdaiblap u, ram kalɨp pɨlaköm, nan kale gau si udagböp. * Mad 24:43-44; 1De 5:2 40 Anɨb unbö rö, Bɨ Ñɨ nɨpe aunab a gɨmim, abad mɨdaimim. Auagnab a gɨmim gasɨ nɨŋabim magö anɨbu nöp aunab,” a ga.
God nɨp wög gɨ aij gɨmim
(Mad 24:45-51)
41 Jisas anɨg hagö, Pida haga, “Bɨ Kub, manö hod rɨkmön hagabön anɨbu, hanɨp nöp hagabön aka nɨbi bɨ magöŋhalö hagabön?” ö ga.
42 Hageia, Bɨ Kub pen haga, “Bɨ an gasɨ aij mɨdö, wög gɨ aij gɨnab u, bɨ kub nɨpe ram nɨpe u arnɨg göm nɨp hagnab, ‘Bɨ wög yɨp gɨpal rɨmnap kalɨp abad mɨdmön, nan ñɨŋeb kalɨp gau nɨme lɨ ñöl gɨ mɨdaimön,’ a göm, arnab. 43 Anɨb u, hainö ado gɨ apöm, hagnab rö nöp gɨnab u nɨŋöm, nɨp ud aij yabɨƚ gɨnab. 44 Yad kalöp hagabin, bɨ kub anɨbu hagö, bɨ nɨpe gɨ aij gɨnab anɨbu nan nɨpe gau magöŋhalö abad mɨdeinab. * Mad 25:21,23 45 Pen bɨ wög gɨ ñeb nɨpe u, bɨ kub yad u yɨŋɨd auagöp a göm, nɨbi bɨ wög gɨ ñeb rɨmnap kalɨp mɨñu magö paköm, nan kub ñɨŋöm, ñɨg wain iru ñɨŋöm, hauƚ alöm, gɨ mɨdeinab. 46 Pen bɨ kub nɨpe auagnab a göm nɨŋnab ñɨn u nöp apöm, nɨp rɨb gɨ dö mɨ dö göm, nɨbi bɨ manö nɨp nɨŋagpal aŋ kalɨp au hag yunab.
47 “Bɨ wög gɨ ñeb bɨ ap, bɨ kub nɨpe manö hagnab u nɨŋ aij gɨnab, pen manö nɨp u rɨb juöm, hagnab rö gagnab u, bɨ kub hagö, kale nɨp rapɨn paknaböl. * Jem 4:17 48 Pen bɨ wög gɨ ñeb bɨ ap, bɨ kub nɨpe manö hagnab u nɨŋagöm, manö hagnab rö gagnab u, bɨ kub hagö, kale nɨp paköm ilön pro rö ñɨnaböl. God nɨbi bɨ kalɨp nan iru ñɨnab gau, yɨp pen nan iru ñɨmim, a gɨnab; pen nɨbi bɨ kalɨp nan iru yabɨƚ ñɨnab gau, yɨp pen nan iru yabɨƚ ñɨmim, a gɨnab.
Nɨbi bɨ rɨmnap Jisas nɨp udagöm asɨk ke ke lɨnaböl
(Mad 10:34-36)
49 “Yad aubin u, mɨnöŋ naböŋ adö iƚ i hapö pɨg yunɨg aubin. Ram mɨnöŋ gau magöŋhalö hadö inböp u aij! 50 Yɨp ilön pak ñɨnɨg gaböl u, yɨp marö kub yabɨƚ göp. Marö kub anɨbu mɨd dam dam, yɨp ilön pak pɨs gɨnaböl ñɨn u nöp pɨɫa gɨnab. * Mak 10:38-39 51 Kale yɨp hagnabim, nɨbi bɨ ud jɨm ñɨnɨg auub a gɨnabim u, pen u wasö. Yad aubin rö, nɨbi bɨ gau gasɨ adö ke ke nɨŋöm asɨk ke ke lɨnaböl. 52 Mɨñi ñɨn i rɨköm, amɨlap apɨlap unbö mamɨd rö mɨdeinaböl u, mɨhau nɨgaŋ yɨp udlö, mɨhöp yɨp udagmil, asɨk ke ke lɨnabil. Pen wasö u, mɨhöp yɨp udlö, mɨhau nɨgaŋ yɨp udagöm, asɨk ke ke lɨnaböl. 53 Bɨ apil mɨhau, ñɨ nɨpe aka nap yɨp udagö me, asɨk ke ke lɨnabil. Nɨbi amɨl mɨhau, pai nɨpe aka nɨme yɨp udagö me, asɨk ke ke lɨnabil. Nɨme aip ñɨ nɨpe nɨbin u aip, u rö nöp gɨnabil; nɨme aka ñɨ nɨpe nɨbin u yɨp udagö, asɨk ke ke lɨnabil,” a ga. * Mai 7:6
Krais u auub a göm nɨŋagla
(Mad 16:2-3; Mak 8:11-13)
54 Pen Jisas manö ap halö kalɨp haga, “Sɨdö wad arab lau adö kumi wamöb nɨŋmim, mɨñi möŋ alnɨg gab a gɨmim nɨŋ mɨdpe, mɨdö mɨdö hagpim rö nöp möŋ alnab. 55 Yɨgön kub gamɨŋ nɨbö gai i gɨ auöp nɨŋmim, mɨñi sɨdö kub lɨnɨg gab a gɨmim nɨŋ mɨdpe, mɨdö mɨdö hagpim rö nöp sɨdö kub lɨnab. 56 Kale bɨ pir alep! Nan mɨnöŋ naböŋ iƚ i nɨŋ aij gɨmim, nan kumi kabö adö laŋ nɨŋ aij gɨmim gɨpim u, pen nɨhön gɨnɨg ñɨn kub pör abad mɨdmɨdim u, mɨñi hadö auöp a gɨmim nɨŋagpim?” ö ga.
Bɨ nöp manö kub hagnab u aip manö ud asɨkmim
(Mad 5:25-26)
57 “Kale ai gɨnɨg, adan anɨbu aij, adan anɨbu naij, a gɨmim nɨŋagpim? 58 Pen bɨ ap nöp manö kub hagnɨg dam arabin a gainɨm, manö kub anɨbu nɨhön gɨnɨg arabul a gɨmön, adan aŋ au amöl gɨ, nɨp aip manö hag ud asɨk aij gɨmil. Wasö u, nöp dam bɨ kub manö nɨŋeb ñɨmagö adö nɨpe u yuö, nɨpe pen nöp dam polisman ñɨmagö adö kalɨp gau lö, nöp böŋ nöp dam nagɨ lɨnaböl. 59 Anɨb u, yad nöp hagabin, ne nagɨman nöp mɨdmön, nan naböŋ ne gau böŋ nöp naböŋ ral pɨs gɨmön me, höŋ arnabön,” a ga.

*12:2: Luk 8:17

*12:7: Luk 12:24; Ap 27:34

*12:11: Mak 13:11; Luk 21:12-15

*12:15: 1Di 6:9-10

*12:21: Mad 6:19-20

*12:33: Luk 18:22

*12:35: Mad 25:1-13

*12:39: Mad 24:43-44; 1De 5:2

*12:44: Mad 25:21,23

*12:47: Jem 4:17

*12:50: Mak 10:38-39

*12:53: Mai 7:6