Timoti
Yana Leta
Naona
Paulo Wayahina
Buki Taina Wayahina
Buki taina a tau ginuma vivane Paulo, ka leta taina omo Timoti wayahina, yana leta naona Paulo wayahina. Timoti amana me Girisi, ka ayona me Iudea. Ka avaha Timoti vi‑tau vitumahana Iesu wayahina, Paulo nui ini‑keyekeyei, e tauna Paulo ivaitei ya paisewa wayahina. Paulo Timoti ana wava tomatomani mani leta nihenia (Rom 16:21; 1 Korinita 16:10; 2 Korinita 1:1; Pilipi 1:1; 2:19; Kolose 1:1). Ka ana wava kadu buki Ebereu nihenina kavaniahei (Ebereu 13:23). Tutana Timoti leta taina vaniahei, tauna meagai Epesusi nihenina mamaei.
Ka leta taina nihenina Paulo ya pai mini ananina aitonu. (1) Paulo Timoti nau‑vi‑avini viwavenena vitupu vovouna wayahina. Viwavene‑nana vinꞌ‑omo, iuna me Iudea yai viviwava tutuaina ka mani tomotau yai vitumahana vitupu inau‑tamoia. Ka tupwai tomotau viwavene‑nana vovouna ivitumahanei, inaunau‑wahe vivane tanopi taina goyona, ka aituhu aviyaivia yai nuanua ito‑yavuha ivaniahei, taui nau‑wawani anamana hivahivana inꞌ‑anamanei kadu taui nau‑wawani dewa tunina tunina (tavine deina) ivito‑potei. Paulo Timoti vonei viwavene‑nana vitupuina na‑vihahaiei. (2) Ka Paulo tau ekalesia habuhabui ai veimea venei tapanono wayahina, ka kadu tau eta‑naonao ekalesia nihenina ai veimea venei yawai wayahina. (3) Ka Paulo Timoti vonei medeina tauna Iesu Tau Ito‑yavuha na‑ivaitei tunuhina.
1
Nau‑kaiwa
Yaubada ito‑yavuhika, ka itoka yaka nua‑vaniaha nui kapotapota Tau Ito‑yavuha Iesu wayahina. Ka ainuai iveimeyeu avi‑tau hae Iesu Tau Ito‑yavuha wayahina. Yauke Paulo leta taina aginumi omo natu Timoti wayahima. Avi‑wahanim natu, iuna yam vitumahana yau vitumahana aitamoata deina. Ka yau viama Yaubada Amaka kadue Tau Ito‑yavuha Iesu yaka Kauvea ainua wayahia am‑venena awawaehina ka nua gomagomanina iomo wayahima evaniahei. Dew 16:1-3; Tit 1:4.
Nau‑vi‑avini Viwavenena Vitupu Wayahina
Nonova aka inua Epesusi nihenina kamamaei, ka tutana ani‑tawanem aomo papani Masedonia wayahina, aviamem Epesusi emamaei. Yau nuanua ananina emamaei Epesusi nihenina. Iuna ononotoi tupwai tanai iviwavenena bwagona. Wayahina, eveimeyei igenuana, eha iviwavenena vitupu. Kadue eveimeyei eha yai tuta ioneonei viviwava vitupu tutuai wayahia. Kadue inau‑videvidedei, ka yai dewaia eha tunuhina. Wayahina, tau ekalesia yaiai nui inau‑vonuvonu. Ka viviwavai eha Yaubada ya paisewa ina‑ivaite.
Kate itoka Yaubada ya paisewa kapaipaisewei, habuhabuka nau‑wawanika yaka vitumahana nui kapaisewei. 1Ti 4:7; Tit 1:14.
Wayahina, tau viwavenenaia vitupu eveimeyei igenuana. Iuna yau nuanua tau ekalesia Epesusi nihenina idewa‑vidovidohei tunuhina. Ka dewa‑vidovidoha tunuhina vinꞌ‑omo nuaka nua‑mahemaheina wayahina, ka vinꞌ‑omo aka ayaunena hadahadanina wayahina, kadu vinꞌ‑omo yaka vitumahana tunuhina wayahina. Ka tau ekalesia tupwai avaha ivi‑kwavakwava ka imagigino. Iuna viwavenena tunina ivi‑muniei, ka ivi‑putu inau‑vonuvonu viviwavai awakabi wayahi.
Tau viwavenena vitupu yai nuanua Yaubada ya veimea iviwavenei tomotau wayahia. Ka inuanua aviani iviwavenei vivane tunuhina ana noe. Kate eha. Taui eha yai viwavenena anꞌ anamana itꞌ‑anamane‑vidoha. Kate itoka avaha kanamanei aituhu tomotau veimeana kaviwavenei tunuhina, akanai Yaubada ya nuanua ya veimea wayahina vinꞌ‑omo yaka viwavenena wayahina. Rom 7:12, 16.
Kadu avaha aviani Yaubada ya nuanua veimeana wayahina kanamanei. Veimeana eha taui tunutunuhi tauna matana wayahi. Kate veimeana a paisewa vivane tomotau goyogoyoi yai dewa goyona na‑si‑vinꞌ‑omanei. Yai dewa taina deina. Taui veimea itana‑bwegebwegei, ka Yaubada Vaneana imana‑giboei, kadue eha Yaubada wayahina ita‑iwaodu. Ka taui tau goyogoyoi, kadue taui yawai nihenina nuanua hivahivai kadu goyogoyoi imamaei. Ka eha Yaubada wayahina ita‑tapanono, kadue ayo‑amai ivunuvunui, ka inau‑vi‑aniga‑kavokavovo. 10 Ka taui yaiai awawai nui ikenekenene, o taui yai nuanua inau‑yehai onoto onoto nui, o vavine vavine nui, kadue taui tomotau ivainaui, iaimwaneyei, e ivi‑tau paisewa‑kavokavovo, ka ivitupu, ka ivona‑dabadaba vitupu kotuV wayahina. Yaubada ya veimea vivane tomotau‑naia habuhabui wayahi, kadue aituhu aviyaivia yai dewa Yaubada Vaneana bou‑opuei, veimeana kadue taui wayahi. Ka veimeana a paisewa vivane yai goyona na‑si‑vinꞌ‑omanei.
11 Viwavenena tunutunuhina vivane Yaubada Vaneana. Tauna didigana ani‑vainena ka nau‑iaiava habuhabuna tauna wayahina mamaei. Ka tauna didigana vo‑pataka Vaneana Ahiahina nihenina. Nonova Yaubada paisewana veneu, vivane Vaneana Ahiahina ahaehaeyei. Ka tauna anamaneu paisewana eha abou‑oho.
Paulo Ya Nau‑kaiwa Kauvea Wayahina
12 Yauke anau‑kaiwa Tau Ito‑yavuha Iesu yaka Kauvea wayahina. Iuna tauna bagibagi veneu, kadue vi‑nua‑dadaneu, e paisewana veneu. Ka tauna dewei deina, iuna tauna anamaneu paisewana anau‑yehai. Dew 9:15; Gal 1:15-16; 1Ko 15:9-10. 13 Nonova yauke mwagemwageu, ka eha Iesu atꞌ‑anamane tauna koiaka. Wayahina, yauke Kauvea apa‑goyogoyoei ka manimaniniu tomotau avunuvunui. Aina vona tunuhina, kate tauna ate‑nuanuaieu, kadue yau dewa goyo‑naia wayahia nua‑piahiu. Dew 8:3; 9:1-5. 14 Yaka Kauvea am‑venena awawaehina ito‑iwahi wayahiua. E am‑vene‑nana awawaehina vinꞌ‑omo vitumahana ka dewa‑vidovidoha nui Tau Ito‑yavuha Iesu wayahina.
15 Vona taina vona tunutunuhina, ka tau ekalesia habuhabui nau‑wawani inua‑vi‑anai. Tau Ito‑yavuha Iesu omo tanopia iuna ya nuanua tau goyogoyona na‑ito‑yavuhi. Ka yau dewa goyona mani tomotau yai dewa goyona igoyo‑tawanei. Luk 19:10. 16 Ika, yauke goyo‑vaineu, kate Tau Ito‑yavuha Iesu ate‑nuanuaieu, ka ya toha‑vi‑anai wayahiu vivane mamanaina. Nonova yauke goyo‑vaineu. Kate ataina yauke tomotau yai pai dune. Iuna Tau Ito‑yavuha Iesu ya nuanua tomotau ya toha‑vi‑anai wayahiu inononi, inꞌ‑anamanei ya toha‑vi‑anai kadu mamaei taui wayahi, eha na‑iakwa. Akaka taui ai pata inꞌ‑ate‑vatu, ivitumahanei, e yawai‑vavaha ivaniahei deina. 17 Wayahina, tauna tanopi habuhabuna ana kiniV, ka tauna ya pai veimea na‑maꞌ‑vavaha, kate ataina itoka tomotau eha aka pata kadueye. Ka tauna Yaubada‑hoina. Ka yau nuanua tomotau inꞌ‑apa‑vidovidohei, ka inꞌ‑awa‑davei eha a ito‑vewana wayahina. Ana pata deina.
18 Timoti, awa‑natunem. Nonova apa‑taputapu tupwai ivinꞌ‑omo wayahim, ka am veimeana avaha avenem, akanai apa‑taputapu‑naia iawaehei aitamoata. Ka aituhu apa‑taputapu‑naia enuani ahiahina, ka aituhu evi‑muniei, akanai aka havia‑hoina Satana evi‑naua‑vidohei deina. 19 Kadu nau‑wawanim yam vitumahana ahiahina kadu am ayaunena hadahadanina ainua enua‑vi‑anai. Tupwai tomotau dewa ainuai ini‑tawanei, e ini‑haini. Ka taui yai vitumahana ivita‑vovoni, aitam wae nai wayahina ituna, gavivina deina. 20 Taui wayahia ainua vivane Humenaeusi ka Alekisanidera. Taui iviwavenena bwagona, kadu Yaubada ibou‑opuopuei. Ka yauke avaha ainuai am‑veneneyei Satana nimana wayahina, e tauna ya bagibagi wayahina na‑dewa‑yaiyaiei. Ka apaina ainuai inꞌ‑anamanei eha nau‑wawani Yaubada ana wava imana‑giboei. 2Ti 4:14-15; 1Ko 5:5.

1:2: Dew 16:1-3; Tit 1:4.

1:4: 1Ti 4:7; Tit 1:14.

1:8: Rom 7:12, 16.

1:12: Dew 9:15; Gal 1:15-16; 1Ko 15:9-10.

1:13: Dew 8:3; 9:1-5.

1:15: Luk 19:10.

1:20: 2Ti 4:14-15; 1Ko 5:5.