26
Mɨt iuwe ninɨn naanmɨpre mɨt nimenɨpɨnan nanɨnep Jisas kaki
(Mk 14:1-2; Lu 22:1-2; Jo 11:45-53)
Jisas katɨp ketike mɨt keriyen epei au, hɨrak katɨp mɨt disaipel nɨrak. * Eks 12:1-27; Mt 20:18; Lu 24:7Hɨrak katɨp, “Yi yertei wɨ wiketerem mepeit te wɨ me haiu mamɨm menmen me Pasova hɨram mamnen. Te mɨtɨk hak kakwepayapɨr te mɨt enun nantauhis hi Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk Iuwe nanwenkɨke ehu nu tentarakɨt.”
Me wɨ im hɨr mɨt iuwe ne pris netike mɨt iuwe ne kausil nen nererik nau wɨnak ke mɨtɨk iuwe Pris niuk mɨrak Kaiafas. Te hɨr nimenɨpɨnan menmen newen hɨm Jisas te hɨr nɨsawɨn nantenenik nanrɨak (nanɨriyaak neiyɨk) nanɨno nansiuwe hɨm enum te hɨr nankɨp kaki. Te hɨr natɨp, “Haiu ap emrɨak im em wɨ kerek mɨt miyapɨr nererik naam menmen em, te hɨr han kekrit nanɨnepɨp nansikeyaanmi nanɨntar hɨr han kitet Jisas hɨrak Mɨtɨk Iuwe profet, hɨr nɨnapen hɨrak kaki.”
Mɨte niuk mɨre Maria wewen tɨpar sanda mɨnɨn yaaim mɨre semi yeirep mentar paan ke Jisas
(Mk 14:3-9; Jo 12:1-8)
Jisas kau keit wit Betani keit wɨnak ke mɨtɨk kerek nɨpaa his hɨt mɨnwo niuk mɨrak Saimon. * Lu 7:37-38Hɨrak kau wɨnak ek, mɨte hap piutɨp wan wɨrek. Hɨre wetenen mɨn tɨpar me nu nad nekenpɨ mɨrak mɨnɨn yaaaim mekrerek. Hɨre wewɨr pewek iuwe mererim. Te hɨre wan wewen tɨpar im mɨnɨn yaaim mentar paan ke Jisas kerek hɨrak wen kaam menmen kau yeno kerek mɨt naam menmen menterim. Hɨr mɨt disaipel nɨr menmen im, te hɨr han enuk. Hɨr natɨpan, “Wenmak te mɨte ip wewen tɨpar mɨnɨn yaaim em mentar Jisas men weinɨm? Te haiu emsiuwe tɨpar mɨnɨn yaaim im emno mɨt han enwɨr pewek emrim emtɨwem te haiu emɨt pewek yapɨrwe emwet mɨt enun ap netenen menmen em.”
10 Jisas kertei hɨm hɨr netpim, te hɨrak ketpor, “Yi yenmak te yi yene mɨte ip einipɨye yɨnk enuk. Hɨre epei werekyo menmen yaaim. 11  * Diu 15:11Wɨ yapɨrwe mɨt enun netenen menmen au hɨr nanu nantikewi te yi eikepi. Te hi au, hi ap ehu atikewi wɨ yapɨrwe. 12 Mɨte ip hɨre wewen tɨpar mɨnɨn yaaim em mentar yɨnk kai, hɨre wɨrɨak menmen im weses yɨnk mai me hi eno ekre herwe hei. 13 Hi hetpi hɨm werek. Nerer wit wit kerek mɨt nanwepyapɨr hɨm mai nantɨp mɨtem, hɨr nantɨp menmen mɨte ip werekyewem te hɨr han kitetim han tewenɨnep.”
Judas kewenhi katɨp kaksiuwe Jisas kakno his me mɨt iuwe ne pris
(Mk 14:10-11; Lu 22:3-6)
14  * Jo 11:57Me wɨ im keremem, mɨtɨk hak ke hɨr mɨt 12 disaipel niuk mɨrak Judas ke wit Iskeriot, hɨrak ken kɨr mɨt iuwe ne pris. 15  * Sek 11:12Te hɨrak katɨp, “Yi eiweto mekam te hi awepyapɨr Jisas asiuwerek aknen his mi?” Hɨrak ketpor epei au, hɨr newetɨwek 30 kina. 16 Me wɨ im, hɨrak han kitet wɨ meiyam te hɨrak kakwepyapɨr Jisas kakno his mɨr.
Jisas kaam menmen me wɨ Pasova ketike mɨt disaipel nɨrak
(Mk 14:12-21; Lu 22:7-14, 21-23; Jo 13:21-30)
17  * Eks 12:14-20Me wɨ im mekrit minɨn te mɨt nererik nanɨm bret me wɨ Pasova me yis ap mekrerem au (mentar hɨr han tewenɨn nɨpaa God kenep mɨt ne Isip), hɨr mɨt disaipel nan nɨr Jisas netpɨwek, “Ti hanhan neinan te haiu mamɨmani menmen te haiu mamɨm me Pasova?” 18  * Mt 21:3Jisas katɨp, “Yi eino wit iuwe Jerusalem te yi eino mɨtɨk hak kiutɨp te yi eiyɨtpɨwek, ‘Mɨtɨk Iuwe kaiu katɨp: Wɨ mai hi hahi epei man menep. Hi hahɨm menmen me pasova atike mɨt disaipel nai mamu wɨnak kit.’ ” 19 Hɨrak katɨp epei au, mɨt disaipel nɨrɨakem nar ke Jisas epei ketpɨwekɨtem, te hɨrakɨt temani menmen me Pasova.
20 Hɨnkewɨ Jisas kan kau yeno ketike mɨt disaipel nɨrak nar hiswiyen wik (12). 21 Hɨr naam menmen nau, hɨrak katɨp, “Hi hetpi hɨm werek, mɨtɨk hak kiutɨp ke yi mɨt in en, hɨrak kakwepayapɨr kakriuweta hi ano his me mɨt enun.” 22 Hɨrak katɨp epei au, hɨr han enuk te mɨtɨk kiutɨp mɨtɨk kiutɨp hɨr nitɨwekhi, “Kai Iuwe hi a?” 23  * Sam 41:9Jisas katɨp, “Mɨtɨk ik ek kerek ketikewa waam menmen mekre tɨkenup im hɨrak kakwepayapɨr. 24 Hi mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk Iuwe, hi ano hahi apar ke nɨpaa tɨwei me God epei matɨp ek. Te mɨtɨk ik kerek kakwepayapɨr hi mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk Iuwe hɨrak kakine han enuk kakɨwaank. Te miye pɨrak ap winaak au, hɨrak yaaik. Te hɨrak ap kakɨwaank hɨrekes kakriuwe menmen im.” 25 Hɨrak katɨp epei au, Judas mɨtɨk kerek kakwepyapɨrek, hɨrak kitehi Jisas, “Mɨtɨk Iuwe kai, hi a?” Jisas ketpɨwek, “Ti hɨrekes kerek ek.”
Jisas kewet mɨt disaipel nɨrak niu bret metike wain hɨr naam me han etwenɨnek
(Mk 14:22-26; Lu 22:15-20; 1Ko 11:23-25)
26  * Mt 14:19Hɨr wen naam menmen nanu en, Jisas kekin bret kitehi God katɨp hɨrak yaaik. Epei au, hɨrak kewepik kewet mɨt disaipel nɨrak em hɨr nanɨm, te hɨrak katɨp, “Yi yetɨwem yayɨm hɨram mamɨr ke yɨnk kai.” 27 Hɨrak katɨp epei au, hɨrak kekin tɨpar wain mekre hesnu hak, te hɨrak kitehi God keriuwerem, te hɨrak kewetɨrem katɨp, “Yi yapɨrwe eiyɨm im em. 28  * Eks 24:8; Jer 31:31-34; Sek 9:11; 1Ko 10:16; Hi 9:20Im em hɨram hemkre mai mamwen te God kakises hɨm mɨrak te kakɨsak menmen enum me mɨt miyapɨr yapɨrwe. 29 Hi hetpi werek. In ek ere maain hi ap te hahɨm tɨpar wain taau ere maain hi ektikewi mamɨm wain petep mamɨt wit ke Haai kai God.”
30  * Lu 22:39; Jo 18:1Hɨr naam menmen epei au, hɨr nine henye ham. Epei au, hɨr nen witeik nen ere niu niun mɨniu (o neiyɨp) niuk mɨrak wit Oliv.
Jisas katɨp Pita hɨrak kakweikɨn sip kakwetɨwek
(Mk 14:27-31; Lu 22:31-34, Jo 13:36-38)
31  * Sek 13:7; Jo 16:32Hɨr nɨpiun mɨniu (o neiyɨp niuk mɨrak) wit Oliv, Jisas ketpor, “Yi kerek yises hɨm mai yi yainaiwɨra me wɨtaan im em. Tɨwei me God matɨp, ‘Hi anep mɨtɨk kerek naanmɨpre sipsip em te hɨram emrɨr emɨnke asin asin o heriyai heriyai. 32  * Mt 28:7, 16Hi hahi, te maain hi pɨke akrit hi ahinɨni ano provins Galili.” 33 Pita ketpɨwek, “Hɨr yapɨrwe nanɨnaiwɨrit nanrɨr nanɨntar mɨt han nantuthis nanitep, te hi taauye! Hi ahu atikewit!” 34  * Mt 26:69-75Jisas ketpɨwek, “Hi hetput hɨm im werek. Me wɨtaan im em Suware ap matɨp wen au, ti eraupakɨn wikak etɨp mɨt ti epratari hises hɨm mai au.” 35  * Mt 26:56; Jo 11:16Pita ketpɨwek, “Hi hahi atikewit, te hi ap aritpakɨn taau!” Hɨrak katɨp te mɨt disaipel yapɨrwe natɨp nepɨr kerekek.
Jisas kitehi God menmen keit Getsemani
(Mk 14:32-42; Lu 22:39-46)
36  * Jo 18:1Hɨr natɨp epei au, Jisas ken ketikeri nen tɨ hak mɨt nenewek wit Getsemani. Hɨr niun en, hɨrak ketpor, “Yi eiyu in en, hi ano pɨnak ein ehitehi God menmen.” 37 Hɨrak keithis Pita ketike nɨkerek wiketeret te Sebedi, Jems ketike Jon tariyakɨt ten. In ek, hɨrak han kɨrak enuk kekrit kekrit. 38  * Jo 12:27Jisas ketpor, “Han kai enuk ere hi hahi. Yi eitikewa eiyu in han tewenɨna.” 39  * Mt 6:10; Hi 5:7-8Te hɨrak ken kike kenke kɨwaai tɨ kitehi God, “Haai kai, hɨram werek ti ehɨt menmen enum mamnen hɨram emnopɨn emkeipno. Hi ap ehises han kai au, emɨt! Hi ehises han kit.”
40 Hɨrak kitehi God epei au, Jisas kan kɨr mɨtɨkɨt disaipel. Hɨrak kɨret tɨwaai. Hɨrak kekotɨtit katɨp Pita, “Yenmak te yi ap yayu yeitikewa mei kike han tewenɨna a? 41  * Mt 6:13; Hi 2:14, 4:15Yi naanmamre hɨras eiyitehi God kakɨkepi te menmen enum me mamri han ki mamnen mamriwaank. Yi han ki hanhan kises menmen me God te yɨnk ki au kɨnapen menmen enum.”
42 Hɨrak ketpɨwekɨt epei au, Jisas pɨke ken keteipim kitehi God menmen katɨp, “Haai kai, te menmen enum im ap te mamnopɨn mamkeipno te hi ehises menmen im. Te ti ehises han kit kerekek.” 43 Jisas pɨke kan kɨret tɨwaai teit. Hɨrakɨt nanamɨr mekses te hɨrakɨt tɨwaai. 44  * 2Ko 12:8Jisas pɨke kɨnaiwɨret, hɨrak ken kitehi God wikak. Hɨrak kitehi God me menmen hɨrak epei kitɨwekhiyem.
45 Maain hɨrak pɨke kan kɨr mɨtɨkɨt disaipel tɨrak hɨrak kekotɨtet kitɨwekɨthi, “Yi wen yɨwaai a? Eiyɨmtau! Wɨ epei man te mɨtɨk kakwepyapɨr hi Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk Iuwe hi ano his me mɨt enun nises menmen enum. 46  * Jo 14:31Yi eiyɨkrit. Haiu emno. Yi eiyɨr mɨtɨk kerek kewepyayapɨr epei kan.”
Judas kewis Jisas ken his me mɨt enun nepan nɨrak
(Mk 14:43-50; Lu 22:47-53; Jo 18:3-12)
47 Jisas wen katɨp kerp, Judas mɨtɨk hak ke mɨt 12 disaipel nɨrak, hɨrak kan. Mɨt yapɨrwe netikerek nan netenen nu mɨr paap yoki metike hɨne me his. Hɨr mɨt iuwe ne pris netike mɨt iuwe ne kaunsil ne Isrel hɨr neriuweti nan. 48 Mɨtɨk Judas kerek kakwepyapɨr ek nepei katɨp mɨt enun hɨm im: “Yi yaira hi heiyewewik emɨwek tekep mɨrak em, hɨrak kerekek mɨtɨk yi hanhan eitenenik. Yi eitɨwekhis.” 49 Hɨrak kiun en, hɨrak kan Jisas wasenum katɨp, “Hi epei han Mɨtɨk Iuwe.” Te hɨrak kemɨwek tekep. 50 Jisas ketpɨwek, “Kai yinak, menmen ti erekyewem em, ti erekyewem wasenum.” Te hɨr nan menep hɨr newis his netenenik.
51  * Jo 18:26Hɨr netenɨnek, te mɨtɨk hak kiutɨp kerp ketike Jisas hɨrak keiyɨm kari hɨne ke his kɨrak, keiyɨk kenep mɨtɨk kɨrɨak menmen me mɨtɨk iuwe ke pris keremɨrɨwek nɨkɨp mɨrak mɨnatɨn. 52  * Jen 9:6; Rev 13:10Te Jisas ketpɨwek, “Ti pɨke ewis hɨne ke his ekɨkre nɨrak keriyen ekɨt! Mɨt yapɨrwe nenepan neriuwe hɨne me his te mɨt han nanɨnɨp nanriuwe hɨne me his mɨr hɨr nani. 53 Ti ap hertei hi te enɨne haai kai God, Te wasenum hɨrak kakweto mɨt ensel yapɨrwe naninɨn 70,000 mɨt ne ami a? 54 Te hi erɨakem mamɨr im keremem, te hɨm me God mamnen mamɨrkeim a? Taauye! Tɨwei ke God katɨp menmen mamnen te hɨram mamnen mampar keremem.”
55  * Lu 19:47, 21:37Hɨrak katɨp Pita epei au, Jisas katɨp mɨt yapɨrwe keriyen, “Yi yan yaitauhis, yi yetenen hɨne metike nu mar ke yi yaitenen mɨtɨk enuk kekintɨp menmen enum yaisenkekik a? Wɨ yapɨrwe hi hau hekre wɨnak iuwe ke God hi hatɨp mɨt miyapɨr hɨm me God te yi ap yetenɨna au. 56  * Mt 26:31; Jo 16:32Menmen im epei man te hɨm me nɨpaa mɨt profet newisɨm mau tɨwei, hɨram mamnen.” Hɨrak katɨp epei au, te mɨt disaipel nɨrak nɨnaaiwɨr Jisas nɨrɨr nen.
Hɨr nenke Jisas kerp ninaan me mɨt ne kaunsil
(Mk 14:53-65; Lu 22:54-55, 63-71; Jo 18:13-14, 19-24)
57 Hɨr mɨt netenen Jisas, te hɨr netɨwek his neiyɨk nen wɨnak ke mɨtɨk hak hetpris Kaiafas. Mɨt han ninɨn nertei hɨm lo me Moses hɨr netike mɨt iuwe ne kausil hɨr nererik nau neit en. 58 Pita kisesik ken, te hɨrak au keit yanɨmɨn. Hɨrak epei ken kekre nɨwa keweikɨn tɨ ke mɨtɨk hetpris wɨnak kɨrak kɨwaairiyen. Hɨrak kɨnɨk ken kau ketike mɨt naanmɨpre wit. Hɨrak hanhan kakɨr menmen mei mamnen.
59 Hɨr mɨt iuwe ne pris netike mɨt iuwe ne kaunsil nɨnatɨn mɨtɨk keiyak te kakmitepɨn Jisas me menmen enum hɨrak kɨrɨakem te hɨr nankɨp kaki. 60 Mɨt yapɨrwe nan newenɨwek hɨm netpɨwek enum. Te hɨr ap epei nɨnapɨn mekam enum hɨrak kɨrɨakem te hɨr nankɨp kaki. Maain mɨtɨkɨt wiketeret tan, 61  * Jo 2:19-21te hɨrakɨt tatɨp, “Mɨtɨk ik nɨpaa katɨp hɨrak kakwep wɨnak iuwe ke God te pɨke kakimaak me wɨ wikak keremem.”
62 Mɨtɨk iuwe ke pris kerp katɨp Jisas, “Ti ap ewenhi hatɨp hɨm mei au a? Tenmak te hɨrakɨt tewenut hɨm me menmen enum a?” 63  * Ais 53:7; Mt 27:12Te Jisas ap katɨp hɨm mei au. Te mɨtɨk iuwe hetpris ketpɨwek, “Hi hituthi hekrehɨr ke Mɨtɨk Iuwe God kerek kaku kakɨt tipmain tipmain enum eik, ti etpeiyem. Ti Mɨtɨk Iuwe Krais Nɨkan ke God o au?”
64  * Sam 110:1; Dan 7:13; Mt 24:30Jisas ketpɨwek, “Ti hɨrekes kerekek epei hetpim. Te hi hetpi. In ek ere maain yi eiyɨr hi Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk Iuwe hi ahu his yaaim me God Iuwe kerek mɨt iuwe newiyen. Maain hi ahu nepni pɨke anen in.”
65  * Mt 9:3; Jo 10:33; Ap 14:14Jisas katɨp kar ik te mɨtɨk iuwe hetpris kewep laplap mɨrak keteikɨn mɨt God han enuk te hɨrak katɨp, “Hɨrak katɨp enum ketawɨn God kerekyɨwek yɨnk enuk. Haiu ap te emnɨne mɨt neiyan nanɨnen nanwepyapɨr hɨm ham nɨpaa hɨrak ketpim au emɨt! Hɨrak epei katɨp enum ketawɨn God. Yi epei yemtewem. 66  * Lev 24:16; Jo 19:7Te yi han kitet mekam?” Hɨr newenhi netpɨwek, “Hɨrak kɨrɨak menmen enum te hɨrak eki.”
67  * Ais 50:6, 53:5Hɨr natɨp epei au hɨr nenikɨn tɨmank men ninaan me Jisas hɨr nakɨp. Mɨt han newis laplap nɨsawɨn nanamɨr kɨrak nakɨp nesiuwek tekep, 68 hɨr nitɨwekhi natɨp, “Ti Mɨtɨk Iuwe, ti atɨp hɨm me profet in ek. Ti ewepyapɨr keimɨn kitep.”
Pita kepakɨn Jisas kiune katɨp hi au hepɨtariyek
(Mk 14:66-72; Lu 22:56-62; Jo 18:15-18, 25-27)
69 Pita kau wit eik kekre nɨwa ke wɨnak. Te mɨte hap kerek wɨrɨak menmen em wan wɨrek watɨp, “Ti ik ek nɨpaa hau hetike Jisas ke provins Galili.” 70 Te Pita kiune katɨp kerp menep ninaan me mɨt yapɨrwe en, “Ti henmak te ti etpo menmen im? Hi hepɨtariyek.” 71 Hɨrak ketpaan ken witeik kau wɨnak hɨnp ek. Te mɨte hap wɨrek hɨre watɨp mɨt miyapɨr yapɨrwe en kerek nerp menep en war ik: “Mɨtɨk ik ek nɨpaa kau ketike Jisas ke Nasaret.” 72 Te Pita kiune katɨp hɨm manp, “Hi hetpi hitehi God kehimɨtan hɨm mai mɨtɨk ik ek hi au hepɨtariyek.” 73 Maain kike, mɨt han nerp en nan natɨp Pita, “Hɨre watɨp werek. Ti mɨtɨk kiutɨp ke mɨt kerek nises Jisas. Teruk kit keweputyapɨr merp yaain ti mɨtɨk ke Galili.” 74 Te in ek Pita katɨp hɨm iuwe, “God kaknen kakiyep te hi ap hetpi werek. Hɨram werek te hi ap hertei mɨtɨk ek ek au.” Hɨrak katɨp epei au, suware katɨp. 75  * Mt 26:34Suware katɨp epei au, Pita han kitet hɨm kerek nɨpaa Jisas ketpim em kar ik: “Suware ap katɨp wen au, te ti hatɨp wikak ti ap herteiya.” Te Pita ken witeik hɨrak kɨkɨt wɨsenum kentar hɨrak yɨnk enuk hɨrak katɨp hɨrak kepɨtari Jisas.

*26:2 Eks 12:1-27; Mt 20:18; Lu 24:7

*26:7 Lu 7:37-38

*26:11 Diu 15:11

*26:14 Jo 11:57

*26:15 Sek 11:12

*26:17 Eks 12:14-20

*26:18 Mt 21:3

*26:23 Sam 41:9

*26:26 Mt 14:19

*26:28 Eks 24:8; Jer 31:31-34; Sek 9:11; 1Ko 10:16; Hi 9:20

*26:30 Lu 22:39; Jo 18:1

*26:31 Sek 13:7; Jo 16:32

*26:32 Mt 28:7, 16

*26:34 Mt 26:69-75

*26:35 Mt 26:56; Jo 11:16

*26:36 Jo 18:1

*26:38 Jo 12:27

*26:39 Mt 6:10; Hi 5:7-8

*26:41 Mt 6:13; Hi 2:14, 4:15

*26:44 2Ko 12:8

*26:46 Jo 14:31

*26:51 Jo 18:26

*26:52 Jen 9:6; Rev 13:10

*26:55 Lu 19:47, 21:37

*26:56 Mt 26:31; Jo 16:32

*26:61 Jo 2:19-21

*26:63 Ais 53:7; Mt 27:12

*26:64 Sam 110:1; Dan 7:13; Mt 24:30

*26:65 Mt 9:3; Jo 10:33; Ap 14:14

*26:66 Lev 24:16; Jo 19:7

*26:67 Ais 50:6, 53:5

*26:75 Mt 26:34