Masi kiukiu
Mak
ghe pitiela
Inangari emuemua
Masi kiukiuna Iesu Mak ghe pitiela ekiukiuaa uunguaane Iesu, matemateaane me tottotuaane tale nimate. Vuku eteva ta Mak tukuna ia ta mene kotolu vuku masi kiukiu etana (Matiu, Luk me Jon), me ghe pitila oroi voto Iesu ghe gheleila tale llo voto ghe aapasunga. Matiu, Luk me Jon laghe pitila mene kasina voto oroi Iesu ghe aapasungaala. Mak eauliaa oroi niuungu sarasarakana Iesu ghe gheleila tani ghelei emasina tau sessa atoa, me sungi velu raroai, me tani kkaluaa ssavoto. Mak eaauliaa va sarasarakaniaane Iesu isaa epona ta Satana me Iesu erooroo tani asaangi taumattu.
Masi kiukiu ta Mak, Jon Mak ghe pitila. Ia karika va kateva ta kasangaulu ghalua (12) kapuna disaepolo Iesu. Ia ghe uungu tee Pol me Banabas. Tau ngalomasaanga atoa emua arau laghe uela va ghe kilala oroi kiukiu ta Pita eRom, me isaa oia ghe pitila.
Tani kila amuemua
Inangarina Jon tau ngai aasuu ia 1:1-8
Niasuu me nitootoonga ta Iesu 1:9-13
Iesu eGalilii 1:14–9:50
Iesu ghe lao sio eGalilii me ghe saela eJerusalem 10:1-52
Unna nitootoonga me nimate Iesu tale airuuruu eteva uiki 11:1–15:47
Iesu ghe totula tale nimate 16:1-8
Iesu ghe otuotula ta kapuna disaepolo atoa 16:9-20
1
Jon tau ngai aasuu ia ghe poppooaa
(Mat 3:1-12; Luk 3:1-9, 15-17; Jon 1:19-28)
Aitiutiu tale masi kiukiuna Iesu Karisto, natuna ia God. Mal 3:1.Isaa oia masi kiukiu nongina propet Aisaea ghe pitila:
“Nongola, aue asuu aikasuaa inangarighi eteva,
ia aue emuemueinio.
Ia aue eaimonomonosiaa salam atikirighi.”
Ais 40:3.“Tale voto ateva karika righi taumattu ghe tokatoka etana, kateva lingi ngalo taumattu ekolokolo, eue va,
‘Am aimonomonosiaala salane atikirighi Vau palepale. Am ghelei eghulughuluena akapa salane.’ ”
Apos 13:24; 19:4.Jon, ia o taumattu ngateva uunguaane tani asuu taumattu, eghe lao sio tale voto ateva karika righi taumattu etana, me ghe poppooaa ta taumattu ngatoa va la nna ngaioghioghiaa, me la ghaa niasuu, me God aue ekkaluaa kaluira ssavoto. Ila akapa eJiudia, me taumattu ngakapa atoa eJerusalem, laghe lao sio tani nongo Jon. Laghe aaulia ngaotu kaluira ssavoto, me Jon ghe asuulala tale ateo ateae eJodan. 2 Ki 1:8; Mat 11:8.Jon ghe aasae ghinnanina laghe gheleila tale uu kamolo, me ghe ai-iriaa paisi eteae viliki vulumakao ia. Ghe namanama toto me iruena nge tapaa tuvui. Apos 13:25.Eghe aaulia ngaotu va, “Kateva taumattu aue emae emuli ta ngetaghi, ia sarasarakaniaane elaulau sarasarakaniaaghi. Karika masi taumattu ngieghi va asuuiaa patu kkeghi, me apulaka oasa enaghinaghi unna aikasukasu. Aghi aghaasuuem tale manu, me ia aue easuuem tale Spirit Manga ateva.”
Jon ghe asuula Iesu
(Mat 3:13-17; Luk 3:21-22)
Tale isaa o nau Iesu ghe kasula eNasareti eGalilii, me ghe lao sio, me Jon ghe asuuela eJodan. 10 Nau eteva Iesu ghe lau sae mae tale paamanu eteva, eghe tarala epona liu ghe otiela, me Spiriti eteva nongina ghila ateva valusu ia ghe sio mae ta ngetana. 11  Sams 2:7; Ais 42:1; Mat 12:18; Mak 9:7.Epona liu kateva lingi ngalo ghe uela va, “Io natughu io, aghailousiangailiio, me masimasiaaghi ta ngetam namungaili.”
Satana ghe tootoongaala Iesu
(Mat 4:1-11; Luk 4:1-13)
12 Katengaata ta Spiriti eteva ghe suula Iesu ghe ssola tale voto ateva karika righi taumattu ta ngetana. 13  Sams 91:11-13.Iesu ghe tokala ghaatingaulu (40) nau, me Satana ghe mae sio tani tootoongainia. Eghe tokatoka tee ghaata kkena nge tapaa tuvui etoa, me ensolo atoa laghe sio mae tani sausia.
Iesu ghe tiuaala tani ppooaa masi kiukiu
(Mat 4:12-17; Luk 4:14-15)
14  Mak 6:17.Nau eteva laghe atoka ssola Jon tale ale mata voovoo, Iesu ghe lao sio eGalilii, me ghe tiuaala tani ppooaa masi kiukiuna God. 15  Mat 3:2.Eghe ue va, “Nau eteva God ghe aulieiniela ange rekatala, me ararimangalina ateva God ange kalakalanginala. Am nna ngaioghioghiaa, me am aikaaiaa masi kiukiu.”
Iesu ghe kolola disaepolo ghaata
(Mat 4:18-22; Luk 5:1-11)
16 Iesu ghe kasukasu elaolao tale sama ateo talia ngateae eGalilii, me ghe tarala Saemon me nengana ta Andru. Lalu ghe lukuluku, poli tau ngelamana ilalua. 17 Iesu ghe uela ta ngetairarua va, “Amalu mae usieghi, me aue agheleiemalua me amalu tau ngai luku taumattu.” 18 Arovaeaata ta lalu ghe velu elokoila uneirarua uvena me lalu ghe usiela.
19 Iesu ghe mene kasu tau lao sio, me ghe tarala mene ghalua, Jeimis me nengana ta Jon, natuna ilalua Sebedi. Lalu ghe tokatoka tale olimoirarua paanaka ateva, me lalu ghe aaimonomonosiaa uneirarua uvena. 20 Nau Iesu ghe tarailaluela me ghe kololaluela, me lalu ghe tingina vulu saela tamairarua tale paanaka ateva tee tau ngai uungu etoa, me lalu ghe usiela.
Iesu ghe ghelei emasinala taita ateva
raroai eteva etana
(Luk 4:31-37)
21 Laghe lao sio tale masaliki eteae eKapenium. Ta nau manga ateva, Iesu ghe ssola tale ale nivelu eitaua ngateva, me ghe aapasunga inangarina God ta taumattu ngatoa. 22  Mat 7:28-29.Nau eteva laghe nongola inangarina, laghe soghiaala, poli karika ghe aippooaa nongina tau ngai aapasunga ngatoa tale inangari nipaopao, ta nongina taumattu ngateva matuutuliena ia.
23 Elome tale ale nivelu eitaua ngateva, kateva taumattu raroai eteva ghe tokatoka etana. Ghe sama anamungailiila me ghe uela va, 24  Mak 5:7.“Iesu aNasareti io, umae sio tani ghelei sa ateva etaimami? Vara ughelei saasakieinamami? Akilakilaio, io manga io kapuna io God.” 25 Iesu ghe uela ta raroai eteva va, “Umatua atoka, me ukupi vulue ghoa.” 26  Mak 9:26.Me raroai eteva ghe soghesogheainiela, me ghe aore anamungailiila, me ghe kupi vulu ghoa mae taumattu ngateva. 27 Taumattu ngatoa laghe soghiaala voto ateva o ghe lutula, me laghe tiuaala tani aippooaa elome ta ngetaira. Laghe ue va, “Sa ateva ange lutula? Taumattu ngateva oia ange auliaala ouna niapasunga, me nongina taumattu ngateva matuutuliena aippooaane. Nau eaippooaa tee, raroai etoa la nongonongoa.” 28  Mat 4:24.Arovaeaataaili ta kiukiuna voto Iesu ghe gheleila ghe kasu ekapa seela eGalilii.
Iesu ghe ghelei emasinala oroi taumattu
(Mat 8:14-17; Luk 4:38-41)
29 Arovaeaata ta Iesu me taumattu ngatoa laghe kupi ghoa mae tale ale nivelu eitaua ngateva, me laghe lao sio tanganue Saemon me Andru, tee Jeimis me Jon. 30 Alumuna vause ateva Saemon ghe iisiki, ghe asoaso tale komo poli vilikina ghe aanasa me matana ghe valavalanga. Vara me laghe auliaala ta Iesu va alumuna Saemon eiisiki. 31 Iesu ghe lao sio me ghe kunela nimane atelange, me ghe totu etokaiela. Aanasa ateva ghe kapala, me ia o vause ateva ghe kaisila aneira inana.
32 Ang ghe aaitarrauii poli sinaka ateva ang ghe suula, me taumattu ngatoa laghe maeaa sio ta Iesu lo akapa atoa tau sessa ila me tee taumattu raroai etoa laghe tokatoka ta ngetaira. 33 Taumattu ngakapa atoa tale masaliki eteae laghe velu eitauaala tale paa ngatamana ateae tale ale ateva. 34  Mak 3:10-12.Iesu ghe ghelei emasinala oroi tau sessa atoa, me ghe tiu vella oroi raroai etoa. Raroai etoa laghe kilakilaia, liuna avalua o me ghe pao rungainilala va karika la mene sama.
Iesu ghe poppooaa
(Luk 4:42-44)
35  Mat 14:23; Mak 6:46.Elue talaua poopooa Iesu ghe ghue totula, me ghe kasu vulila masaliki eteae, me ghe ssola tale kateva voto karika righi taumattu etana, me ghe tiuaala tani looloo sae. 36 Saemon me kapuna atoa laghe aimulila tani laa paea. 37 Nau laghe taraiela me laghe uela va, “Taumattu ngakapaaili etoa la paepaeo!”
38 Iesu ghe liula me ghe uela va, “Ita lao tale mene kasina masaliki kalakalangina. Aghaloanna tani laa ppooaa tee etaira, poli mausina avalua o me aghe mae sio.” 39  Mat 4:23; 9:35.Eghe kasu ekapa seela tale masaliki eGalilii me ghe poppooaa tale aleira ale nivelu eitauaa, me ghe tiutiu velu raroai etoa ta taumattu ngatoa.
Iesu ghe ghelei emasinala
tau tasussukuna ateva
(Mat 8:1-4; Luk 5:12-16)
40 Kateva taita tau tasussukuna ia ghe mae sio ta Iesu, me namungaili ta ghe kolomila Iesu. Taita ateva oia ghe suuiaala ta liue kkena Iesu, me ghe uela va, “Marova ualoanna, uroo tani ghelei eraarangisanaieghi ta matane God.”
41 Iesu ghe alousiusi teeiela, me ghe saoaa saela nimane atelange etana me ghe uela va, “Aghaloanna. Angu raarangisanala!” 42 Katengaata ta tasussuku eteva ghe kapala, me taita ateva ghe masinala.
43 Iesu ghe sungiela va ekasu parasi, me eghe aulia ngasarasarakanala va, 44  Lev 14:1-32.“Urau mene auliaa voto elutula etam. Ulao me ulaa ghapasungainio ta pristi eteva, me ughelei aiaavusuvusuena tani apasunga va vilikim ange raarangisanala, nongina Moses ghe auliaala. Me taumattu ngatoa aue la kila va angu raarangisanala.” 45 Me nau taita ateva ghe kupi ghoala eghe auliaala ta taumattu ngatoa sa ateva ghe lutula etana. Ghe kiukiuaa ngakapa seela tale masaliki ghe lao sio etana. Liuna avalua o me Iesu karika ghe mene laolao tale tummatavanga, ta ghe nim tokatoka tale voto atoa karika righi taumattu etaira, me taumattu ngatoa tale isaa akapa masaliki laghe mae taataraia.

1:2: Mal 3:1.

1:3: Ais 40:3.

1:4: Apos 13:24; 19:4.

1:6: 2 Ki 1:8; Mat 11:8.

1:7: Apos 13:25.

1:11: Sams 2:7; Ais 42:1; Mat 12:18; Mak 9:7.

1:13: Sams 91:11-13.

1:14: Mak 6:17.

1:15: Mat 3:2.

1:22: Mat 7:28-29.

1:24: Mak 5:7.

1:26: Mak 9:26.

1:28: Mat 4:24.

1:34: Mak 3:10-12.

1:35: Mat 14:23; Mak 6:46.

1:39: Mat 4:23; 9:35.

1:44: Lev 14:1-32.