13
Kiukiu niaimatoonga tale
tau ngai pasa katu ue ngai eteva
(Mak 4:1-20; Luk 8:4-15)
Ia nonga o nau eteva me Iesu ghe kupi ghoala tale ale ateva me ghe lao sio tani toka tale sama ateo talia ngateae. Luk 5:1-3.Oroiannaaili taumattu ghe mae sio ta ngetana, mausina avalua o me ghe saesaela tale paanaka ateva me ghe tokala etana me taumattu ngatoa laghe tiitingina elo samarra. Ghe ppooaala oroiannaaili voto tale kiukiu niaimatoonga. Ghe uela va, “Am nongola! Tau ngai pasa katu ue ngai eteva ghe kasula tani pasa aina katu ue ngai. Nau eteva ghe kaokaoaala katu ue ngai, kasina ghe katuula tapaa salana me ghila atoa laghe mae sio tani nama. Kasina ghe katuula tale voto ateva sakolo ia, karika oroi kosa me arovaeaata nonga ta ghe pinosala, poli karika lluse ia. Me nau sinaka ateva ghe saela ghe sinaki ematelala. Laghe matela poli oane karika ghe sio liula ta euu atu ia. Kasina katu ue ngai ghe katuula elome tale uasa karasa. Laghe pinosala me uasa karasa ateva ghe kavili ematelala. Me kasina katu ue ngai ghe katuula tale masi kosa me laghe kuneaala ueira, kasina ghe kuneaala kateva ai (100), kasina ghe kuneaala ghaonomongaulu (60), me kasina kotolungaulu (30). Lo ateva talingane manee tani nongo, aue enongo.”
10  Disaepolo atoa laghe mae sio ta Iesu me laghe kolomiela va, “Vaalua me upoppooaa kiukiu niaimatoonga ta taumattu ngatoa?”
11 Iesu ghe liula me ghe uela etaira va, “Alomasaanga tale voto eaaisulia tale ararimangali ngepona liu eteva, God ghe tau aatu etaimim, me ila karika. 12  Mat 25:29; Mak 4:25; Luk 8:18; 19:26.See righi voto etana, aue God emene taula me aue eghaa oroi voto, me lo ateva karika righi voto etana aue eghaa velu righi lutu voto etana. 13 Liuna avalua o me aghaauliaa voto etaira tale kiukiu niaimatoonga:
“Arongona ta la taatara me karika aue la tara kila,
me arongona ta la nongonongo me karika aue la nongo me aloira emasaanga.
14  Ais 6:9-10; Jon 12:40; Apos 28:26-27.Ta ngetaira me llo Aisaea ghe aulia ngamuemua alokoila aue ekaurekati. Ghe uela va,
“ ‘Aue am nongo me karika aue am kila;
aue am tara me karika aue am alomasaanga tee.
15 Urunguitaniira aue ekorokorongana,
me talingaira aue evolovolongina tani nongo,
me laghe akou rungaala mataira va karika la mene taatara.
Ta la rau tara nonga ta mataira,
me la nongo ta talingaira,
va la kila ta urunguitaniira,
me la kiri mae va aghelei emasinaila.’
16  Luk 10:23-24.Me am, niarangise etaimim, poli mataimim etaatara me talingaimim enongonongo. 17 Aghaaulia ngakoronna etaimim va oroi ila propete atoa me taumattu ghulughuluena laghe aloannaaili tani tara voto am taatara ghaine, me karika laghe tarala, me tani nongo voto am nongonongo ghaine, me karika laghe nongola.
18 “Am nongo malloeanina kiukiu niaimatoongana ateae ta tau ngai pasa katu ue ngai eteva: 19 Arova lo ateva enongonongo inangarina ararimangali eteva epona liu me alona etam maamasaangania, sesa taumattu ngateva eghaaghaa velu voto tau ngai pasa katu ue ngai eteva epasapasa tale urunguitanina ateva. Nongina katu ue ngai ghe katuula tapaa salana. 20 Me llo katu ue ngai ghe katuula tale voto ateva sakolo ia, nongina taumattu ngateva enongonongo inangari me arovaeaata ta eghaaghaa me emasimasi etingina. 21 Me poli karika righi oane, karika etiitingina liu nau eteva sesa nau me niaiuvii elutulutu teeia mausi inangarina God, me arovaeaata ta ekaakatuu. 22  Luk 12:16-21; 1 Tim 6:9-10, 17.Me llo katu ue ngai ghe katuula elome tale uasa karasa nongina taumattu ngateva enongonongo inangari me enannangaili voto kamena tale kosa ateva oia me ealoannaaili va isaa oia voto aue egheleia va etue peipeiena, me ekakkaluaa inangari tale ararimangali eteva. Liuna avalua o me karika righi uene. 23 Me llo katu ue ngai ghe katuula tale masi kosa nongina taumattu ngateva enongonongo inangari me alona emaamasaanga ekuukuneaa uene, kasina kateva ai (100), kasina ghaonomongaulu (60), me kasina kotolungaulu (30) oroiaane elaulau llo laghe pasa akasinala.”
Kiukiu niaimatoonga eauliaa ssa tuvui eteva
24 Iesu ghe mene auliaala kateae kiukiu niaimatoonga. Ghe uela va, “Ararimangali ngepona liu eteva nongina taumattu ngateva ghe pasala katu ue ngai masina tale utana atingiu. 25 Me vara taumattu ngakapa atoa laghe lao sio tani asekanua, me tau ngai ssateena ateva ghe mae sio tani pasa ssa tuvui eteva elome tale katu uit, me ghe kasula. 26 Nau eteva katu uit ghe pinosala me ghe kuneaala uenenna, ssa tuvui tee ateva ghe pinosa teeilala.
27 “Me kapuna tau ngai nongonongo anna atoa laghe lao sio me laghe uela ta tau ngumane va, ‘Vau eteva, ami annaa va ughe vella nonga katu uit tale umam utana atingiu, me vaalua ssa tuvui eteva ghe pinosala?’
28 “Ghe liula me ghe uela va, ‘Tau ngai ssateeghi eteva ghe kaokaoaala.’
“Me tau ngai nongonongo anna atoa laghe kolomiela va, ‘Uanna va ami laa muke velu?’
29 “Ghe uela va, ‘Karika. Am rau mukemuke velu ssa tuvui etoa, va am muke velu tee uit. 30 Am tau vellaluela me lalu sae aitauaa me elaa ghaa nau nisai uit. Ia o nau eteva aue aghauliaa ta lo atoa la sai uit tani ghaa akasina ssa tuvui etoa me la iri eitaueinila me pei nitungiaa me la ghaa aitauaa uit me aue la laa ghatoka tale aleghi ale nginana ateva.’ ”
Kiukiu niaimatoonga ateae tale
katu ue ngai erighi (mastet)
(Mak 4:30-32; Luk 13:18-19)
31 Ghe mene auliaala kateae kiukiu niaimatoonga. Ghe uela va, “Ararimangali ngepona liu eteva nongina katu ue ngai erighi la kolokoloa va mastet, taumattu ngateva ghe ghaaiela, me ghe lao sio tani pasaia tapaa ngutana. 32 Arongona ta ghaunaaili ia tale isaa akapaaili katu ue ngai me nau epiipinosa, enaanamuu vulu ekapa isaa akapa ai laghe pasala eutana. Me ia oia ai eteae ghila atoa la looloo la mae tokatoka tale laangina.”
Kiukiu niaimatoonga tale isti eteva
(Luk 13:20-21)
33 Me ghe mene auliaala kateae kiukiu niaimatoonga. Ghe uela va, “Ararimangali ngepona liu eteva nonginaaili isti eteva vause ateva ghe ghaaiela me ghe ghelei eitauaa teela palaoa oroieili lomosi ta palaoa ngateva ghe rrangala.”
34 Iesu ghe aauliaa isaa akapa o voto ta taumattu ngatoa tale kiukiu niaimatoonga. Karika ghe aaulia ngamasalika teva voto ta ghe aauliaa nonga tale kiukiu niaimatoonga. 35  Sams 78:2.Mausina avalua o me llo propete ateva ghe auliaala ghe kaurekatila. Ghe uela va,
“Aghi aghaauliaa kiukiu niaimatoonga etaimim.
Me aue akiukiuaa voto aisulianna ghe tiuaala emua arau nau God ghe gheleila kosa ateva oia.”
Malloeana kiukiu niaimatoonga tale ssa tuvui eteva
36 Nau ghe kasu vulila taumattu ngatoa, ghe ssola tale ale ateva. Me kapuna disaepolo atoa laghe lao sio etana me laghe uela etana va, “Uaulia ngamasina etaimami malloeana kiukiu niaimatoonga ngateae ta ssa tuvui eteva me utana atingiu.”
37 Ghe liula me ghe uela etaira va, “Natuna ateva Taumattu ngateva ia o lo ateva ghe kaokaoaala masi ue ngai. 38 Me paa ngutana atingiu eaaimatoonga kosa ateva, me masi ue ngai eaaimatoonga lo atoa natuna ila ararimangali eteva. Me ssa tuvui eteva eaimatoonga natuna atoa sesa taumattu ngateva. 39 Me Satana tau ngai ssateena ateva God ghe pasala ssa tuvui eteva. Me nau nisai uit eaaimatoonga airuuruu tale kosa ateva me tau ngai sai uiti etoa, la aaimatoonga ensolo atoa.
40  Jon 15:6.“Nongina laghe muke vella ssa tuvui eteva me laghe tungie saela tale kuraa, airuuruu tale kosa ateva aue ia avalua o. 41  Mat 24:31; 25:31; Mak 13:27.Natuna ateva Taumattu ngateva aue esuu kapuna ensolo atoa me aue la muke velu tale ararimangalina ateva voto akapa sesa etiitiuaa ssavoto me lo atoa la gheelei voto sesa. 42  Mat 8:12.Aue la sau vella sai tale paka kura ateae ataataaili ia me aue niaingalaaii me niaingeresa ngalungalu elutu. 43  Den 12:3.Me ghulughuluena atoa taumattu aue la llaa nongina sinaka ateva tale ararimangalina ateva Tamaira ateva. Lo ateva talingane manee tani nongo, aue enongo.”
Kiukiu niaimatoonga tale masi voto laghe kaila
44 “Ararimangali ngepona liu eteva nonginaaili aikaai viliki veu eteva laghe kaieiniela tale paa ngutana ateae. Nau eteva taumattu ngateva ghe taraiela ghe mene aisulieiniela me tale masimasiaane ghe aitaua ngakapala peina me laghe polila, me ghe polila ia o paa ngutana ateae.
45 “Me tee ararimangali ngepona liu eteva nonginaaili tau bisnisi eteva ghe paepae pel tani poli. 46 Nau eteva ghe tarala lo ateva pel masinaaili ia ghe lao sio, ghe aitaua ngakapala peina me laghe polila, me ghe polila ia o pel ateva.
Kiukiu niaimatoonga tale uvena ateae
47 “Ararimangali ngepona liu eteva nonginaaili uvena ateae laghe velue siola tale ateo talia ngateae me ghe ghaala asease kko atoa. 48 Nau eteva ghe pasula, tau luku etoa laghe aea ssola elae me laghe toka siola me laghe ghaala masi kko, laghe kaaila tale keru, me laghe sau vella llo sesa. 49 Airuuruu tale kosa ateva aue ia avalue ia o, aue ensolo atoa la mae pola sesa atoa ta ghulughuluena atoa taumattu, 50  Mat 13:42; Luk 13:28.aue la sau vella sai tale paka kura ateae ataataaili ia me aue niaingalaaii me niaingeresa ngalungalu elutu.”
51 Iesu ghe kolomilala va, “Aloimim ange masaangala isaa o voto?”
Me laghe uela va, “Ue.”
52 Me ghe uela etaira va, “Liuna avalua o me isaa akapa tau ngai aapasunga tale inangari nipaopao laghe disaepolola tale ararimangali ngepona liu eteva nonginaaili taumattu ngateva eghaaghaa ouna me pokane masi voto tale rum atiulu la ghatoka masi voto etana tale alena ateva.”
Propete ateva la tam oneoneainia
(Mak 6:1-6; Luk 4:16-30)
53 Nau eteva Iesu ghe ruula tani auliaa isaa o kiukiu niaimatoonga me ghe kasu vulila ia o voto ateva. 54  Jon 7:15.Ghe lao sio tale masalikina tunga ateae me ghe tiuaala tani apasunga ta taumattu ngatoa tale aleira ale nivelu eitauaa. Me laghe soghiaala voto ghe aauliaa me ghe gheelei, me laghe kookolomi va, “Ia oia taumattu ngateva eaa ghe ghaala alomasaanga me sarasarakana tani ghelei mirikolo? 55  Jon 6:42.Ita kilakila va natuna ia tau ngai atulu ale ateva ia oia taumattu ngateva, me ararina ateae kinna ta Meri me nengana atoa ta Jeimis, Josep me Saemon me Jiuda. 56 Me kapuna vause akapa atoa la tokatoka teeita. Me arova eaa ghe ghaala isaa o voto?” 57  Jon 4:44.Me ang ghe sessaila etana.
Me Iesu ghe uela etaira va, “Propete ateva la oneoneainia tale kasina ppae masaliki, me tale masalikina tunga ateae me tanganuena, karika.”
58 Karika ghe gheleila righi oroi mirikolo tale ia o masaliki eteae poli karika laghe aikaaiaa etana.

13:2: Luk 5:1-3.

13:12: Mat 25:29; Mak 4:25; Luk 8:18; 19:26.

13:14: Ais 6:9-10; Jon 12:40; Apos 28:26-27.

13:16: Luk 10:23-24.

13:22: Luk 12:16-21; 1 Tim 6:9-10, 17.

13:35: Sams 78:2.

13:40: Jon 15:6.

13:41: Mat 24:31; 25:31; Mak 13:27.

13:42: Mat 8:12.

13:43: Den 12:3.

13:50: Mat 13:42; Luk 13:28.

13:54: Jon 7:15.

13:55: Jon 6:42.

13:57: Jon 4:44.